Dolina Małej Łąki – dolina z Wielką Turnią w tle...

Góralska przyśpiewka „Dolinom dolinom, ino nie wiem wtórom, cy se Małom Łąkom, cy se Kondratowom” pokazuje odwieczne dylematy pasterzy i górali, gdzie iść? Bo i Kondratowa ładna, i Mała Łąka. Tym jednak razem na łamach Serwisu Watra zapraszam na spacer do Doliny Małej Łąki. Maria Steczkowska tak opisywała widok z Wielkiej Polany Małołąckiej: - Jakoż wkrótce widok tak czarujący a niespodziany uderza oczy, że przez chwilę stoimy jakby w odurzeniu, nie mogąc pojąć, czy to, na co patrzymy jest tylko sennym złudzeniem, czy też rzeczywiście na łonie ciemnych lasów i skalistych turni wykwita jakby kwiat nadobny rozkoszna polana.. Czy może być lepsza zachęta?

Mała Łąka – malowana przez malarzy, opisywana przez pisarzy i poetów, zagubiona pomiędzy Giewontem a trawiastymi masywami Czerwonych Wierchów – kraina czystego piękna. Jedna z najbardziej urokliwych dolin Tatr Zachodnich. Dolina ma długość 5,4 km, jest najmniejszą z walnych dolin tatrzańskich. Szlak rozpoczyna się na Groniku, stamtąd idziemy początkowo w stronę Krzeptówek, a po przejściu ok. 500 m skręcamy w prawo, w głąb doliny, mijając rozdroże szlaków (tzw. Szatra, na prawo od ścieżki Gmińska Turnia, turniczka, której stoki wiosną i latem pokryte są kobiercem różnych gatunków kwiatów)), gdzie spotykamy szlak do Doliny Miętusiej, i po pokonaniu dwóch stromszych podejść dochodzimy do Wielkiej Polany Małołąckiej. Widok stąd jest rzadkiej piękności; obejmuje lesiste, porośnięte świerkiem i modrzewiem zbocza Łysanek, zamykające dolinę od wschodu, masywy Małego Giewontu i Giewontu, Czerwonych Wierchów oraz najbardziej widoczny i okazały masyw Wielkiej Turni Małołączniaka. Dolna część doliny, rzeźbiona przez potok ma kształt litery V, natomiast środkowa i górna, były kształtowane przez lodowiec i mają klasyczny kształt doliny polodowcowej, w kształcie litery U. Kiedyś polana w Małej Łące była jednym z największych centrów pasterstwa w Tatrach, czynnych tu było kilkanaście szałasów pasterskich. Idąc dalej z Małej Łąki w stronę Tatr mamy kilka możliwości: bądź wejście na Giewont przez Przełęcz Kondracką lub przejście na Kopę Kondracką i dalej grzbietem Czerwonych Wierchów. Albo dla mniej wytrwałych czarno znakowana ścieżka nad reglami.

Dolina urzeka widokami. Jej dnem spływa Małołącki Potok. Ma dobrze wykształcony, trzypiętrowy system kotłów lodowcowych. Najwyższe piętra tych kotłów to Wyżnia Świstówka Małołącka i Niżnia Świstówka Małołącka pomiędzy ścianami Wielkiej Turni i Mnichowych Turni nazywanych Dziadkiem i Babką). Jakież ładne nazwy tu występują: Wyżnia i Niżnia Świstówka (ponoć od świstaków), Koprowy Żleb, Przechód, Małołącki Mnich, Kolebiska, Wyżnie, Stawki - jest tu wiele nazw pochodzenia pasterskiego, które już w latach 50-tych badał bohater niedawno zakończonej świetnej konferencji popularnonaukowej, zorganizowanej przez TPN – Witold Henryk Paryski. Potem: Gmiński Żleb, Wielka Polana, Upłazek, Gmiński Żleb, Skoruśniak, Hala Mała Łąka, Piarg pod Zagonem, Zagon, Niedźwiedź, Siwarowa Przełęcz, Mnichowy Upłaz, Głazisty Żleb, Olejarnia, Szatra, Pieronka, Kohut (ładne widoki)... i szereg innych.

  W rejonie górnego zamknięcia doliny znajduje się jedna z najgłębszych i najdłuższych jaskiń Polski – Jaskinia Wielka Śnieżna. Centralną częścią Doliny Małej Łąki jest Wielka Polana Małołącka, przez którą przebiegają szlaki turystyczne. Wielka, świetlista polana, zamknięta od południa łańcuchem gór (zworniki: Kopa Kondracka i Małołączniak), z imponującym urwiskiem „brzuchatej” Wielkiej Turni, jest zwykle miejscem dłuższego postoju turystów. Powstała ona na miejscu istniejącego tu niegdyś jeziora polodowcowego, które wypełniło zagłębienie spowodowane przez morenę czołową. Jezioro z czasem zostało zasypane przez tzw. stożki napływowe. Miąższość osadów dennych jest oceniana na ok. 65 m. Występuje tu ciekawa roślinność -  jest to roślinność regla górnego. Południowa część doliny porośnięta jest przeważnie kosodrzewiną. W dolinie znajduje się najliczniejsze w polskich Tatrach stanowisko bardzo u nas rzadkiego gatunku rośliny górskiej – zarzyczki górskiej, ale nie tylko. Dawniej dolina była jednym z terenów pasterskich w Tatrach, wchodziła w skład Hali Mała Łąka. Gleba jest tutaj żyzna, jak na warunki tatrzańskie, a trawa bujna. Stały na niej niegdyś szałasy (ok. 20). szałasy zniknęły jak podaje Józef Nyka ok. 1969 r. Po zniesieniu wypasu następuje stopniowe zarastanie kosodrzewiną i lasem wielu bezleśnych przedtem obszarów doliny. Jeszcze tylko Wielka Polana zachowuje swój bezleśny charakter, ale i ona zmniejsza stopniowo, ale jednak stale swoją powierzchnię, opanowywana przez świerki posuwające się od krawędzi lasu. Pierwsza wzmianka o tej dolinie pochodzi z 1593 r. a hala była własnością górali z Pieniążkowic, potem polanę sprzedano Budzom, a następnie, w wyniku wielu sprzedaży pojawiło się wielu właścicieli: z wsi Białka, Bukowina Tatrzańska, Murzasichle, Poronina, Zakopanego i Zubsuchego. Dzisiaj nie słychać ani juhasów, ani owiec, ale i tak Mała Łąka jest przepięknym miejscem, wartym odwiedzenia podczas krótkiego nawet spaceru z Gronika. Zimą ładna wycieczka ski-turowa.