Doroczna Kwesta na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków w Zakopanem

„Tym, co czynem marzyć chcieli…” (inskrypcja na grobie Dyonizego Beka) 1 listopada, jak co roku, odbędzie się XXII Kwesta Zaduszkowa na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków na Starym i Nowym Cmentarzu. Zbiórka planowana jest w godzinach od 8.00 do 19.00 Organizatorem jest Towarzystwo Opieki nad Zabytkami / Oddział Podhalański. Podczas zeszłorocznej Kwesty zebrano ponad 17 tys. zł. Fundusze te przeznaczono w tym roku głównie na renowację mogił na Pęksowym Brzyzku. W bieżącym roku odnowiono 39 nagrobków na Starym Cmentarzu i 1 na Nowym.

Na Pęksowym Brzyzku podjęto konserwację nagrobków znajdujących się w centralnej części nekropolii, pięknych lecz zaniedbanych pomników ofiar gruźlicy, młodych ludzi zmarłych w początkach XX wieku. Jest to na przykład nagrobek 7-letniego Arthura Grosse, 14-letniego Janka El Terlein, 18-letniego Ignacego Jaxa Jaxińskiego, 20-letniej Maryi Heleny Kaweckiej, 24-letniej Eugenii z Szadurskich Rayskiej, 31-letniej Maryi Kiedrzyńskiej, Felicji Pankiewiczowej, Anastazego Śliwińskiego. Dawniej zaniedbane, czarne i nieczytelne - obecnie odzyskały dawny blask i wyglądają niemal jak nowe, co wprawia w zdziwienie i zakłopotanie zwiedzających, którzy nie wierzą, że takie nagrobki mogły powstać na początku XX w. Poza tym poddano ponownej bieżącej konserwacji nagrobki: Dyonizego Beka, Rodziny Chramców,  Konstancyi Karśnickiej, Juliusza Zborowskiego, Katarzyny Czubernatowej, Tytusa Chałubińskiego, Władysława Orkana oraz nagrobek Aleksandra Mniszka - Tchórznickiego na Nowym Cmentarzu w Zakopanem. Wykonano kosmetykę i pielęgnację nagrobków: Włodzimierza Wnuka, Gustawa Fingera, Marii Witkiewiczowej, Rodziny Pawlikowskich, Kazimierza Przerwy -Tetmajera, Gustawa Paszowskiego, Józefa Antoniego Pawlikowskiego, Oswalda Szerera, Franciszka Neużila, Siostry Donaty Marii Klary Rimpler. Przy okazji prac konserwatorskich w ramach pracy społecznej, gratisowo umyto kamienne elementy 10 mogił: Stanisława Witkiewicza, Kornela Makuszyńskiego, Jana Krzeptowskiego Sabały, Bronisława Dembowskiego, Stefana Zwolińskiego, Anny Kaszelewskiej, Berskiego, Maniutki Grudzińskiej i Dziuni Winnickiej i bezimiennego obok.

Prace wykonywane są przez 3 dyplomowane konserwatorki rzeźby i detali architektonicznych mgr Idę Skowrońską-Mazurek, Reginę Mrowcę – Kenar i firmę: ODNOWA – Konserwacja Zabytków. Ich koszt  zamknie się w 25 500 zł. Różnica pokryta jest z nadwyżek z poprzednich kwest.
Prace dobiegają końca.

W sezonie letnim doraźnie drobne prace porządkowe i pielęgnacyjne na Starym Cmentarzu wykonywali członkowie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Nie bez znaczenia pozostał też fakt kompleksowej akcji pielęgnacyjnej podjętej przez proboszcza Bogusława Filipiaka. Cmentarz był systematycznie sprzątany przez cały sezon. Od wiosny począwszy usuwane były chwasty, gałęzie, resztki starych wieńców, zniczy i połamanych gałęzi. Obecnie trwają najbardziej widoczne jesienne prace porządkowe, polegające głównie na grabieniu kobierca opadających liści, które jak zwykle chętnie sprzątają uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych im. Władysława Matlakowskiego ze swoimi nauczycielami. 
Odbieramy głosy, że wygląd Pęksowego Brzyzka poprawia się z roku na rok.
Serdecznie zapraszamy do udziału w XXII Kweście!

XXII  Kwesta Zaduszkowa - Stary Cmentarz 1 listopada 2013

8:00 – 9:00     Fundacja „Zakopiańczycy”: Maciej Krupa, Kuba Szpilka, Piotr  Mazik
9:00 – 10:00   Andrzej Gąsienica  Makowski i Jan Gąsienica Walczak
10:00 – 11:00  Renata Szych , Janusz Majcher i Mariusz Koperski
11:00 – 12:00  Joanna Staszak i Bożena Gąsienica
12:00 – 13:00   Towarzystwo Gimnastyczne  Sokół: Stanisław Marduła, Jan Karpiel Bułecka, Leszek Behounek,
13:00 – 14:00   Tamara Rzucidło  i  Jerzy Jędrysiak
14:00 – 15:00   Franciszek Bachleda – Księdzularz i Adam Kitkowski
15:00 – 16:00   Regina Mrowca – Kenar i Józef Pitoń
16:00 – 17:00   Anna Wende - Surmiak i Maciej Wojak
17:00 – 18:00   Związek Podhalan: Małgorzata Wonuczka–Wnuk i Edward Chyc-Magdzin
18:00 – 19:00   Towarzystwo Opieki nad Zabytkami: Agata Nowakowska-Wolak, Maria Gąsienica Chmiel i Andrzej Wolak

XXII  Kwesta  Zaduszkowa Nowy Cmentarz 1 listopada 2013

8:00 – 9:00     Stowarzyszenie  Absolwentów LO Maciej Rzankowski i Krystyna Bulas
9:00 – 10:00   Radni: Andrzej Hyc i Zbigniew Szczerba
10:00 – 11:00   Zakopiańskie Stowarzyszenie Kulturalne: Dr. Zbigniew Podsiadło i Dorota Sterba
11:00 – 12:00   Radni: Bożena Solańska i Marek Donatowicz
12:00 – 13:00   Radni: Marzena Mitan – Abel, Krzysztof  Wiśniowski, Marek Donatowicz
13:00 – 14:00   Anita i Krzysztof Trebunie –Tutki z synem Jasiem
14:00 – 15:00   Stowarzyszenie Miłośników Twórczości J. Kasprowicza Małgorzata Karpiel, Beata Denis – Jastrzębska, Piotr Kyc
15:00 – 16:00  Renata Szych, Janusz Majcher, Mariusz Koperski,
16:00 – 17:00  Stowarzyszenie Miłośników Teatru Grażyna Syrżistie, Anna Zawisza, Joanna … Leszek Lassota
17:00 – 18:00   Klub hr. Władysława Zamoyskiego
18:00 – 19:00   Anna Zadziorko i Wojciech Solik

PRZEZNACZENIE FUNDUSZY Z XXII KWESTY PRACE I PROJEKTY  PLANOWANE  NA  ROK 2014

STARY CMENTARZ:

• Systematyczna /bieżąca  KOSMETYKA / PIELĘGNACJA:   13 nagrobków luminarzy  PODHALA:

Rodziny Chramców, Tytusa Chałubińskiego, Władysława Orkana, Stanisława Witkiewicza, Jana Krzeptowskiego Sabały, Marii i Bronisława Dembowskich, Marii Witkiewiczowej, Kornela Makuszyńskiego, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Bronisława Piłsudskiego, Heleny Marusarzówny, Mariusza Zaruskiego

• Ponownej konserwacji po kilku latach wymagają nagrobki zasłużonych dla Podhala i świata ludzi :

1. Grobowiec  Ks. Józefa Stolarczyka – z pięknym zwieńczeniem wapienia pińczowskiego
2. Pomnik Sybiraków – stary piękny alegoryczny nagrobek z piaskowca w formie skały z drewnianym krzyżem
3. dębowy krzyż z 1894 r. Marii Dembowskiej – i jej ojca – zdobiony       piękną  snycerką, prawdopodobnie Wojciecha Brzegi   
4. Krzyż Jana Krzeptowskiego Sabały z 1894 r. –  z drobnym wzorem       geometrycznym , wykonany wg proj. Karola Stryjeńskiego
5. Nagrobek tumbowy Władysława Folkierskiego – inżyniera , budowniczego kolei górskiej  w Peru

Chcielibyśmy odnowić nigdy nie konserwowane wybitne artystycznie nagrobki:

• profesora  Kornickiego  z Tarnowa - z białego marmuru, wystawiony      przez jego uczniów. Jest piękny lecz bardzo zwietrzały, co nie pozwala go zauważyć, docenić i odczytać zatartych  sentencji
• Marylki Kuligowej w formie posągu aniołka
• Ozdobnego drewnianego krzyża Tadeusza Hołyńskiego

Oraz zadbać o nagrobki kilku znanych i zasłużonych dla Zakopanego osób:

1. Józefa i Zofii Fedorowiczów
2. Antoniego Rząsy
3. Józefa Kapeniaka – autora słynnej, klasycznej  powieści Ród      Gąsieniców
4. Jerzego Gawlińskiego – wieloletniego dyrektora pierwszej biblioteki w Zakopanem
5. Stefana  Żychonia

Poza Gawlińskim i Żychoniem  groby te mają swoich opiekunów z  rodziny, którzy powinni współfinansować prace konserwatorskie.

Na Nowym Cmentarzu zamierzamy zadbać o mogiły i nagrobki  między innymi:

•  zapomnianych artystów:

Mariana Klaklika, Wojciecha Brzegi, Zenona Pokrywczyńskiego, Kazimierza  Brzozowskiego i innych

• Dwa modernistyczne nagrobki dziecięce - w formie:

1. Leżącego putta – lgi  Drexler
2. Formistycznej rzeźby aniołka - obecnie zarośnięty, spękany i nieczytelny     

• Część funduszy z kwesty pokryje projekt i wykonanie tabliczki epitafijnej poświęconej Bronisławie Dłuskiej, na grobie jej męża – Kazimierza - dr., twórcy i dyrektora Sanatorium Dłuskich w Kościelisku – pochowanego na Pęksowym Brzyzku. ( ok. 2 tys. )
• O ile jeszcze coś zostanie zasili fundusz odnowy Mauzoleum Jana Kasprowicza na Harendzie.

Opracowała: Agata Nowakowska-Wolak