"Podhalańskie instrumenty pasterskie", czyli multimedialnie o kulturze ludowej

Podhalański Serwis Informacyjny Watra wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kultury Regionalnej Kościelisko zrealizował w 2009 roku projekt „Muzycko pieknie gros, kie swoje gęśle mos”, którego efektem jest film edukacyjny o instrumentach pasterskich na Podhalu. Jego promocja odbyła się 27 listopada w nowej siedzibie GOKR-u w Kościelisku.

Spotkanie poprowadził autor scenariusza Krzysztof Trebunia-Tutka, a wzięli w nim udział również pozostali twórcy filmu. Wystąpili uczniowie Krzysztofa Trebuni-Tutki Z TCKiS "Jutrzenka", a na instrumentach pasterskich zagrali także występujący w filmie muzykanci - Szymona Bafia i Bartłomiej Koszarek.
Projekt został dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz przez Województwo Małopolskie. Pozostałymi partnerami projektu są: Biuro Promocji Zakopanego, Urząd Miasta Zakopane - Wydział Kultury i Popularyzacji Zakopanego, Muzeum Tatrzańskie im. dra T. Chałubińskiego, Tatrzański Park Narodowy oraz Tatrzańskie Centrum Kultury i Sportu "Jutrzenka".
Kultura góralska od wielu lat wzbudza ogromne zainteresowanie wśród odwiedzających Zakopane gości i turystów. To tradycja wołosko-pasterska uczyniła ją tak niezwykłą dla ludzi z nizin. Niestety, często ich wiedza jest powierzchowna, a nawet stereotypowa i nie wnika w istotę tej kultury. Dotyczy to dziś również kolejnego pokolenia młodych górali, którzy żyjąc w oderwaniu od pasterskich korzeni, zwykle nie znają tego, co było codziennością ich dziadków. Zmieniło się góralskie życie, zmieniły się funkcje instrumentów pasterskich, Mimo upływu czasu i przemijających mód, ich niezwykły wygląd i brzmienie dalej są artystycznie atrakcyjne, stąd spotykamy je często na estradzie. Jednak aby się nimi prawdziwie zachwycić, trzeba je poznać dokładniej w całym kontekście kulturowym. Niniejszy projekt może temu z powodzeniem służyć – wyjaśniał autor scenariusza, instrumentalista i nauczyciel muzyki góralskiej Krzysztof Trebunia-Tutka.
Film „Podhalańskie instrumenty pasterskie” z jednej strony dokumentuje unikalne i ginące zjawisko kultury ludowej, jakim jest budowa i gra na instrumentach pasterskich, z drugiej strony pełni ważną rolę edukacyjną. Jest skierowany nie tylko do osób zawodowo i hobbystycznie zainteresowanych tematem, ale przede wszystkim do dzieci i młodzieży. Nauczyciele mogą z niego korzystać podczas pracy z młodzieżą na lekcjach muzyki oraz wiedzy o regionie. Nowoczesna technika multimedialna pozwala w ciekawy i atrakcyjny sposób zapoznać wszystkich zainteresowanych z jednym z najciekawszych obszarów tradycyjnej kultury regionalnej. Wiedza ta podana jest w przystępnej, niekiedy anegdotycznej formie.
Film przedstawia tytułowe zagadnienie w różnych aspektach – zaczynając od źródeł i historii muzyki pasterskiej, poprzez budowę i wykonanie instrumentów, prezentację gry starszych mistrzów oraz młodych wykonawców, aż po rolę i wykorzystanie tych instrumentów współcześnie. W filmie udział wzięli współcześni muzykanci grający na instrumentach pasterskich: Władysław Trebunia-Tutka, Krzysztof Trebunia-Tutka, Bartłomiej Koszarek, Jan Karpiel-Bułecka, Stanisław Michałczak, Szymon Bafia oraz Góralski Zespół "Zornica" i uczniowie Krzysztofa Trebuni-Tutki z TCKiS „Jutrzenka”.
Ze względu na możliwość wykorzystania podczas lekcji w szkole, film jest podzielony na dwie części o długości ok. 30 minut każda. W części pierwszej przedstawiono dawne podhalańskie instrumenty pasterskie: róg, trombitę, fujarę bezotworową, piszczałkę sześciootworową, piszczałkę podwójną zwaną dwojnicą, kozę podhalańską i złóbcoki. Wspomniano też słynnych dawnych muzykantów, którzy współtworzyli historię muzyki pasterskiej, zarejestrowano grę współczesnych wybitnych góralskich instrumentalistów, którzy dzielą się z widzem swoim doświadczeniem i wiedzą przekazywaną z pokolenia na pokolenie. W drugim odcinku uporządkowano i rozszerzono wiadomości na ten temat, zaprezentowano najstarsze unikatowe eksponaty ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego, pokazano współczesne funkcje takich instrumentów oraz tajniki budowy złóbcoków i kozy podhalańskiej.
Działania promocyjne twórcy filmu w dużej mierze skierowali do nauczycieli i uczniów. W Gminnym Ośrodku Kultury Regionalnej Kościelisko 27 listopada zorganizowana została promocja oraz warsztaty dla nauczycieli muzyki i instruktorów dziecięcych zespołów góralskich. Kolejne spotkanie z filmem „Podhalańskie instrumenty pasterskie”, na które twórcy filmu zapraszają wszystkich zainteresowanych, odbędzie się 9 grudnia o godz. 19.00 w Restauracji „U Wnuka” w Zakopanem.