Uwertura dla „Karola z Atmy”

Jarosław Płonka Uwertura dla „Karola z Atmy” prawykonanie utworu inspirowanego twórczością Karola Szymanowskiego - Year of Silence. 15 października 2013, wtorek, g. 18.00 Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, Zakopane, ul. Kasprusie 19.

Wystąpią: Jan Kalinowski – wiolonczela

Kwartet Airis: Aleksandra Czajor – I skrzypce, Grażyna Zubik – II skrzypce Natalia Warzecha – altówka, Katarzyna Detko – wiolonczela.

Wydarzenie szczególne. W miesiącu urodzinowym kompozytora, koncert, na którym zabrzmi – po raz pierwszy – utwór młodego kompozytora Jarosława Płonki, inspirowany muzyką Karola Szymanowskiego. Wpisuje się on w ramy projektu Instytutu Muzyki i Tańca „Kolekcje” – „Zamówienia kompozytorskie”.

Autor – Jarosław Płonka, absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie i Konserwatorium w Rotterdamie, tak opisuje swój utwór: „Kompozycja Year of Silence na wiolonczelę i kwartet smyczkowy jest moim hommage dla postaci i twórczości Karola Szymanowskiego. Choć język dźwiękowy tej kameralnej kompozycji jest kontynuacją moich zainteresowań i ciągłych poszukiwań na polu nowych brzmień instrumentów smyczkowych, to główne idee i charakter utworu inspirowane były duchem czasu, w którym żył sam kompozytor (fin de siècle), jego bliskością z naturą (Tatry), a także poszukiwaniami nowatorskiego języka muzycznego. Te dwie ostatnie inspiracje najsilniej znalazły swoje odzwierciedlenie w Year of Silence, stając się autorskim komentarzem na temat współczesnego świata. W przeciwieństwie do Szymanowskiego, nie udaję się w swojej muzyce do świata baśni i orientu, ale wręcz przeciwnie: wszechobecnej przeciętności, ery antybohaterów, rozwijającej się w zawrotnym tempie technologii i uzależnionego od niej społeczeństwa. W kwestii samych środków dźwiękowych dążę do połączenia trzech światów dźwiękowych: diatoniki, chromatyki i mikrofonowości, dla których wspólnym mianownikiem jest ciągła transformacja artykulacji.”

Kontekst dla nowego utworu stworzą: Pieśń Roksany z opery Król Roger Karola Szymanowskiego (wersja na wiolonczelę i kwartet smyczkowy autorstwa Jarosława Płonki), Wariacja Sacherowska na wiolonczelę solo Witolda Lutosławskiego (w 100-lecie urodzin kompozytora) oraz IV Kwartet smyczkowy Grażyny Bacewicz. 

Wykonawcami koncertu będą młodzi utalentowani artyści: wiolonczelista Jan Kalinowski, znany z propagowania i wykonawstwa polskiej muzyki współczesnej oraz Kwartet smyczkowy AIRIS złożony z absolwentek Akademii Muzycznej w Krakowie: skrzypaczki Aleksandry Czajor i Grażyny Zubik, altowiolistki Natalii Warzechy i wiolonczelistki Katarzyny Detko. Kwartet jest członkiem europejskiej akademii muzyki kameralnej.  

W programie:

Karol Szymanowski (1882–1937)
Pieśń Roksany z opery Król Roger
w wersji na wiolonczelę i kwartet smyczkowy (oprac. Jarosław Płonka)

Grażyna Bacewicz (1909–1969)
IV Kwartet smyczkowy
I         Andante. Allegro
II        Andante
III       Allegro giocoso

Witold Lutosławski (1913–1994)
Wariacja Sacherowska na wiolonczelę solo

Jarosław Płonka (1984)
Year of Silence na wiolonczelę i kwartet smyczkowy (prawykonanie)

Słowo o muzyce:

dr Małgorzata Janicka-Słysz, Kurator ds. programowych „Atmy"

Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Jarosław Płonka urodził się 28 marca 1984 w Łodzi, gdzie ukończył Państwową Szkołę Muzyczną im. A. Tansmana, a następnie Liceum Muzyczne im. H. Wieniawskiego w klasie wiolonczeli. W 2003 rozpoczął studia na wydziale muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2004–2009 był studentem Wydziału Twórczości, Interpretacji i Edukacji Muzycznej na kierunku kompozycja w krakowskiej Akademii Muzycznej w klasie prof. Krystyny Moszumańskiej-Nazar i dra hab. Wojciecha Widłaka. W 2006/2007 był stypendystą Birmingham Conservatoire (Anglia) u Joe Cutlera i Edwina Roxburgha. W 2009 otrzymał dyplom z wyróżnieniem w macierzystej uczelni, a we wrześniu tego samego roku rozpoczął studia Masters of Music w konserwatorium w Rotterdamie w klasie kompozycji Petera-Jana Wagemansa i Rene Uijlenhoet (muzyka elektroniczna), które ukończył z wyróżnieniem w 2011. Pobyt w Holandii zaowocował możliwościami współpracy z renomowanej sławy zespołami, takimi jak: Asko Schoenberg Ensemble, De Ereprijs oraz Sinfonia Rotterdam, która zamówiła u kompozytora utwór na Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen. Będąc na ostatnim roku studiów w Rotterdamie, został słuchaczem studiów doktoranckich w krakowskiej Akademii. Obecnie pełni tam funkcję asystenta w katedrze kompozycji, prowadząc zajęcia ze studentami i udzielając się jako organizator sesji naukowych. Do jego ostatnich sukcesów należy udział w finale Międzynarodowego Konkurs Kompozytorskiego Société Royale d'Harmonie d'Anvers na utwór na skrzypce solo. W ramach projektu Polska Music organizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza w Warszawie został wybrany do udziału w warsztatach kompozytorskich z zespołem musicFabrik w Kolonii. Rada artystyczna tego zespołu zdecydowała zamówić u kompozytora nowy utwór na rok 2013, który zostanie wykonany podczas WDR Radio Concert Series i nagrany na płycie.

Jan Kalinowski (ur. 1982) kształcił się w Krakowie, Paryżu i Stuttgarcie u profesorów Witolda Hermana, Paula Julien i Petera Bucka. Uczestniczył w kursach mistrzowskich u tak znanych artystów jak: David Geringas, Ivan Monighetti i Arto Noras. Jest stypendystą fundacji polskich i zagranicznych, a także Miasta Krakowa, Województwa Małopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Uczestniczył w licznych konkursach i festiwalach, otrzymując nagrody oraz pochlebne recenzje. Nagrywał dla radia i telewizji, m.in. koncerty wiolonczelowe Witolda Lutosławskiego (Libańska Orkiestra Narodowa; Azerbejdżańska Orkiestra Narodowa) i Marka Stachowskiego (Orkiestra Akademii Beethovenowskiej). Obecnie koncentruje się na twórczości wiolonczelowej kompozytorów polskich, takich jak: Chopin, Tansman, Różycki, Stojowski i Penderecki. Wydał dwie monograficzne płyty kompaktowe dla firmy DUX z muzyką Aleksandra Tansmana (2009) i Fryderyka Chopina (2010). Jest adiunktem Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie w roku 2009 otrzymał tytuł doktora. Prowadził kursy w ramach wymiany międzyuczelnianej (m.in. w Bremie, Karlsruhe, Fermo i Tbilisi). Firma fonograficzna Dux przygotowuje wydanie płyty kompaktowej z jego autorskim projektem zawierającym osiem utworów kompozytorów polskich na zespoły wiolonczelowe od 1-8 instrumentów. 

Kwartet Airis powstał w roku 2007. Tworzą go absolwentki Akademii Muzycznej w Krakowie. W niespełna pół roku od rozpoczęcia działalności kwartet wziął udział w Konkursie Współczesnej Muzyki Kameralnej w Krakowie, w którym zajął II miejsce, co zaowocowało zaproszeniem na Festiwal Muzyczny w Trnavie na Słowacji i recitalem w tamtejszym Muzeum Sztuki Współczesnej. Następne lata działalności kwartetu przyniosły kolejne nagrody: Specjalną Nagrodę Przyjaźni Polsko-Duńskiej w Konkursie Współczesnej Muzyki Kameralnej (Kraków, 2010); Honorowe Wyróżnienie w finale I Międzynarodowego Konkursu Kwartetów Smyczkowych (Radom, 2011); Nagrodę Publiczności przyznaną podczas koncertu wieńczącego Kursy Mistrzowskie z Apollon Musagete Quartet (Augsburg, 2011); „EMCY Prize for Excellent Performance”, Specjalną Nagrodę pozaregulaminową – zaproszenie na Festival Orlando w Holandii w Konkursie Charles Hennen Competition (Herleen, 2012) oraz Windisch Kammermusik Preis (Wiedeń, 2012). Zespół kształcił się pod kierunkiem muzyków Kwartetu Dafo w Krakowie, a obecnie studiuje podyplomowo na Uniwersytecie Muzycznym i Sztuk Scenicznych w Wiedniu w klasie prof. Johannesa Meissla. W roku 2012 został przyjęty do grona zespołów członkowskich europejskiej akademii muzyki kameralnej European Chamber Music Academy, zrzeszającej wybitnych profesorów-kameralistów i młode wkraczające na rynek muzyczny zespoły z całej Europy. W repertuarze kwartetu znajdują się dzieła klasyczne i romantyczne oraz muzyka XX i XXI wieku, która zajmuje w nim szczególne miejsce. Kwartet współpracował z wybitnymi kompozytorami, takimi jak: Krzysztof Penderecki, Krzysztof Meyer, Rafał Augustyn, Ib Norholm. W listopadzie 2011 dokonał nagrania ścieżki dźwiękowej do polsko-francuskiego filmu Krzysztofa Rogulskiego pt. „Dans le pas de Marie Curie”, skomponowanej przez wybitnego kompozytora muzyki filmowej młodego pokolenia Krzysztofa A. Janczaka. Airis Quartet nie ogranicza swej działalności jedynie do gatunku kwartetu. Od roku 2011 współpracuje z wybitnym niemieckim klarnecistą Danielem Bollingerem, koncertując wspólnie w Polsce i Niemczech, a od roku 2012 – z Tarnowskim Chórem Puellae Orantes. We wrześniu 2012 roku ukazała się płyta Chóru i Kwartetu Airis „Ave Maria”, zawierająca utwory tak klasyków, jak i napisane na tę okazję przez Miłosza Bembinowa, Pawła Łukaszewskiego czy Michała Lorenca. Kwartet doskonalił swe umiejętności pod kierunkiem wybitnych muzyków kameralistów: Marka Mosia (Kwartet Śląski, Orkiestra Aukso), Arkadiusza Kubicy (Kwartet Śląski), Piotra Reicherta (Kwartet Camerata), Royal String Quartet, Apollon Musagette Quartett, Melos Quartet, Piotra Tarcholika, Jeroena Reulinga, Sary Kapustin (Rubens Quartet), Marca Danela (Danel Quartet), Grzegorza Kotowa (Szymanowski Quartet), Luc Marie Aguera (Ysaye Quartet), Hatto Bayerle, Johannesa Meissla (Artis Quartet). W swoim dorobku koncertowym ma występy na festiwalach w Polsce, Niemczech, Francji, Holandii, Słowacji i Węgrzech.

Muzeum Karola Szymanowskiego, zakopiański Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, mieści się w willi „Atma” zbudowanej około 1890 roku w stylu zakopiańskim przez Józefa Kasprusia-Stocha. Sam Szymanowski zamieszkał w „Atmie” w październiku 1930 roku. Niewątpliwie było to miejsce emanujące szczególną atmosferą, o czym świadczyć może nazwa nadana willi przez zamieszkujących ją letników, a oznaczająca właściwy bogom absolutny spokój duszy. W czasie sześcioletniego pobytu w tym miejscu Szymanowski stworzył wiele kompozycji: m.in. fragmenty baletu Harnasie, dwanaście Pieśni kurpiowskich na głos i fortepian do słów ludowych, op. 58, IV Symfonię koncertującą na fortepian i orkiestrę, op. 60, II Koncert skrzypcowy, op. 61. Późną jesienią 1935 roku kompozytor na zawsze opuścił „Atmę”. Zmarł 29 marca 1937 w szwajcarskiej Lozannie, a 7 kwietnia jego ciało spoczęło w Krypcie Zasłużonych w krakowskim kościele pod wezwaniem Św. Stanisława na Skałce. 30 lat później, w 1967 roku, Zdzisław Sierpiński wystąpił z inicjatywą stworzenia w „Atmie” muzeum Szymanowskiego, a Jerzy Waldorff utworzył społeczny komitet działający na rzecz wykupienia i wyremontowania „Atmy”. Ich starania zostały uwieńczone sukcesem w 1972 roku – wykupieniem willi, w której cztery lata później otworzono Muzeum Karola Szymanowskiego, będące Oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie.

Prezentowana w „Atmie” wystawa ukazuje biografię artystyczną kompozytora, jego związki z Zakopanem oraz z ludźmi sztuki dwudziestolecia międzywojennego.
Willa w okresie pobytu w niej Szymanowskiego była bowiem miejscem wielu spotkań towarzyskich – przyjeżdżali tu zarówno przyjaciele artysty (Artur Rubinstein, Paweł Kochański, Zygmunt  Mycielski, Sergiusz Lifar), jak i jego rodzina (m.in. kuzyn Jarosław Iwaszkiewicz). Ten ostatni utrwalił sylwetkę muzyka, pod pseudonimem Edgar Szyller, w swej powieści Sława i chwała, ukazującej burzliwe czasy II Rzeczypospolitej, zaś znane opowiadanie Iwaszkiewicza Brzezina zostało w znacznej części napisane w czasie, gdy autor mieszkał w „Atmie”. Liczne pamiątki po artyście – ordery, odznaczenia, dokumenty, fotografie, portrety muzyka, listy i nuty – doskonale wprowadzają w klimat czasu pobytu tutaj i pracy twórczej Szymanowskiego. Większość eksponatów pochodzi z daru siostrzenicy artysty, Krystyny Dąbrowskiej. Wśród dzieł malarskich z epoki na szczególną uwagę zasługują trzy portrety Szymanowskiego autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, z którym kompozytor był zaprzyjaźniony. Pokłosiem znajomości były również literackie portrety muzyka w powieściach Witkacego oraz dedykowanie mu sztuki: Nowe Wyzwolenie. Z kolei kompozytor zadedykował Witkiewiczowi swoją I Sonatę fortepianową. W Muzeum prezentowane są również pamiątki związane bezpośrednio z utworami kompozytora, m.in. z baletem Harnasie.

Koncerty w „Atmie” w roku 2013:

• 15 października, wtorek, g. 18.00

Uwertura dla „Karola z Atmy”

Jarosław Płonka - Year of Silence

prawykonanie utworu inspirowanego twórczością Karola Szymanowskiego

Jan Kalinowski – wiolonczela

Kwartet Airis: Aleksandra Czajor – I skrzypce, Grażyna Zubik – II skrzypce

Natalia Warzecha – altówka, Katarzyna Detko – wiolonczela

• 7 listopada, czwartek,      godz. 18.00     

Gajusz Kęska - fortepian

Budowanie w dźwiękach świata: F. Chopin, K. Szymanowski

• 19 grudnia, czwartek,      godz. 18.00

Jolanta Kowalska - sopran

Renata Żełobowska-Orzechowska - fortepian

Bel canto, ludówki i niespodzianki

Wstęp wolny – zapraszamy!

*****

Wykłady w „Atmie” w roku 2013:

Cykl wykładów „Wokół Atmy” objęty Patronatem Honorowym Burmistrza Miasta Zakopane

• 29 października, godz.      18.00

„Karol Szymanowski. W żywiole dźwięku i słowa"

Prowadzenie: dr Małgorzata Janicka-Słysz - teoretyk muzyki, pracownik naukowy Katedry Teorii i Interpretacji Dzieła Muzycznego Akademii Muzycznej w Krakowie, Kurator ds. programowych Atmy. W lipcu 2013 roku opublikowała książkę Poetyka muzyczna Karola Szymanowskiego. Studia i interpretacje.

• 12 listopada, godz. 18.00

„Witold Gombrowicz w Zakopanem"

Prowadzenie: Maciej Krupa - przewodnik tatrzański i międzynarodowy przewodnik górski, dziennikarz, publicysta, tłumacz, menedżer mediów. Autor kilkunastu książek, głównie o tematyce regionalnej, Zakopanem, Podhalu oraz kilkuset artykułów, wywiadów, esejów, przekładów z języka angielskiego i innych materiałów publicystycznych i prasowych. Stały współpracownik kwartalnika TPN Tatry.

• 3 grudnia, godz. 18.00

„Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010). Twórca osobny"

Prowadzenie: Krzysztof Droba - teoretyk muzyki, krytyk, pedagog, od czasu studiów związany z macierzystą Akademią Muzyczną w Krakowie. Wieloletni członek Zarządu i Prezydium Związku Kompozytorów Polskich, członek Komisji Programowej MFMW Warszawska Jesień (od 1997), członek honorowy Związku Kompozytorów Litwy. Autor publikacji poświęconych muzyce współczesnej tłumaczonych na wiele języków.

• 10 grudnia, godz. 18.00

„Karol Szymanowski i muzyka górali podhalańskich"

Prowadzenie: Jan Karpiel-Bułecka - muzyk, inżynier, znawca kultury góralskiej i muzyki karpackiej, juror konkursów na międzynarodowych festiwalach folklorystycznych. Koncertuje z zespołami góralskimi, folkowymi i jazzowymi.

Wstęp wolny – zapraszamy!

Informacja o godzinach otwarcia

Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem

Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, Zakopane, ul. Kasprusie 19

Czynne: wtorek – niedziela 10.00 – 17.00, poniedziałek - nieczynne, niedziela – wstęp wolny.

Honorowy Patron Medialny: Polskie Radio

Patroni medialni: TVP Kraków, Radio Kraków, Dziennik Polski, Tygodnik Podhalański, Karnet, Krakow Post, Cracow-life, www.krakow.pl

___________________________________________________

„MUZYKA POD TATRAMI”

W latach 2011 – 2013 Muzeum Narodowe w Krakowie wspólnie z partnerem słowackim, Orawskim Muzeum P. O. Hviezdoslava w Dolnym Kubinie realizowało projekt „Muzyka pod Tatrami” w ramach „Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007–2013”.

Efektem projektu było otwarcie po remoncie i modernizacji Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem, będącego Oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie oraz budowa Centrum Turystycznego pod Zamkiem Orawskim.

Realizacja na dużą skalę zakrojonej rewitalizacji „Atmy” możliwa była również dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Projekt „Muzyka pod Tatrami” był współfinansowany w 85% przez Unię Europejską
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka 2007-2013 oraz budżet państwa.

Źródło finansowania: Program Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007 – 2013

Wnioskodawca: Muzeum Narodowe w Krakowie

Partner projektu: Oravské múzeum P. O. Hviezdoslava v Dolnom Kubíne

Budżet całkowity projektu: 1 222 763,38 EURO

Dofinansowanie 85% : 1 039 348,87 EURO

Okres realizacji projektu: 03/2011 – 09/2013