XXIX Kwesta na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków w Zakopanem

Po rocznej przerwie spowodowanej pandemią Covid – 19 w tym roku 1 listopada, znów odbędzie się Kwesta Zaduszkowa na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków. Jak zwykle fundusze na ten cel będziemy zbierać na dwóch zakopiańskich cmentarzach: na Pęksowym Brzyzku i na Nowym Cmentarzu, przy ul. Nowotarskiej w godz. 8.00 do 19.00. Kwestować będą zawsze chętnie włączający się w tę inicjatywę Burmistrzowie i Radni oraz przedstawiciele niemal wszystkich instytucji kulturalnych i aktywnych organizacji społecznych w Zakopanem.

Za udział w kweście i wszelkie datki na ten cel - Bóg zapłać!

Organizatorzy kwesty - Towarzystwo Opieki nad Zabytkami/Oddział Podhalański im. Stanisława Witkiewicza

Sprawozdanie - Efekty prac zrealizowanych za fundusze z poprzednich zbiórek.

PRACE PIELĘGNACYJNE I KONSERWATORSKIE NA PĘKSOWYM BRZYZKU
Przeprowadzone w latach 2020 i 2021

Podczas ostatniej XXVIII Kwesty na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków w 2019 r. na obu zakopiańskich cmentarzach zebrano 23 546,32 zł.
W 2020 r. z uwagi na pandemię Covid -19 nie zorganizowano Kwesty Zaduszkowej.

W ramach złożonych na lokacie funduszy w 2020 i 2021 r. kontynuowano prace konserwatorskie i pielęgnacyjne przy nagrobkach kamiennych i żelaznych ogrodzeniach mogił nie posiadających żadnych prawnych opiekunów: na Starym i na Nowym Cmentarzu. Na Pęksowym Brzyzku w roku 2020 dokończono prace nad 8 pomnikami, konserwowanymi w latach 2019 - 2020 oraz prowadzono systematyczną pielęgnację ok. 50 wybranych w tym opuszczonych mogił i nagrobków a także, jak zwykle ok. 20 nagrobków zasłużonych luminarzy kultury, w tym: Tytusa Chałubińskiego, Stanisława i Marii Witkiewiczów, Kornela i Janiny Makuszyńskich, Kazimierza Przerwy - Tetmajera, Władysława Orkana, Bronisławy i Kazimierza Dłuskich, Józefa i Zofii Fedorowiczów, Rodziny Żychoniów, Jerzego Gawlińskiego, Mariusza Zaruskiego i innych.

W 2021 roku na Starym Cmentarzu wybraliśmy do odnowienia 10 zaniedbanych obiektów, w tym: 3 tumby nagrobne z piaskowca: Anieli Semków, Heleny Majewskiej, ks. Michała Maćkowskiego, 2 tumby granitowe w ozdobnych żelaznych ogrodzeniach: Julii z Kierskich Kłosowskiej i Tadeusza Nałęcza Raczyńskiego, mogiłę Michała Kappa – z dekoracyjną nieczytelną tablicą inskrypcyjną i żelaznym płotkiem, jeden obelisk iglicowy z czarnego sjenitu Teofila Sokalskiego z 1896 r. oraz 3 skromne bezimienne groby z symbolami krzyża na piaskowcowym cokole.

Na Nowym Cmentarzu w 2021 r. dokonano konserwacji 3 nagrobków:
Elżbiety z Hr. De Colonna Czosnowskich Hrabiny Dr Michałowej Baworowskiej, Maurycego Piwoka i Julii Koszko z rodziną.

O hrabinie Baworowskiej urodzonej w Kijowie w 1879 r. , zmarłej w Zakopanem w 1920 r. nie wiemy wiele. Jedynie tyle, że to ona i jej potomni przed wojną byli właścicielami części rozległej parceli na Antałówce, zakupionej od Marii Witkiewiczówny (Dziudzi) pod willą „Witkiewiczówka”, przy obecnej ul. Antałówka. Po wojnie jednak je sprzedali miastu, i obecnie stoi tam kilka domów.

Skromny zapadnięty, omszały nagrobek Maurycego Piwoka z nieczytelną tablicą inskrypcyjną został wybrany ze względu na to, iż jest to jedyny grób żydowski na Nowym Cmentarzu w Zakopanem.

Urodził się 12 stycznia 1906 r. w Zakopanem, był synem Jakuba właściciela sklepu z odzieżą przy ul. Krupówki 16 (Ilustrowany Informator i Przewodnik po Zakopanem, Zakopane 1939, s. 29) . W czasie II wojny światowej Niemcy zarekwirowali sklep, a towar i wyposażenie rozprzedali miedzy siebie (Henryk Jost, Zakopane czasu okupacji (Wspomnienie), Zakopane 2001, s. 135-136). Maurycy Piwok zginął zastrzelony przez Niemców w 1942 r. na Krupówkach przed swoim sklepem i został pochowany w bezimiennej mogile na cmentarzu przy ul. Nowotarskiej. Ojciec Jakub zginął w getcie w Nowym Targu. Po 1945 r. jego siostra Sabina i brat Leonard, którzy przeżyli holokaust, przy pomocy grabarza zidentyfikowali grób Maurycego i ufundowali mu skromny nagrobek z napisem:
B.P. ( Błogosławionej Pamięci)
MAURYCY PIWOK
1906-1942
ofiara hitlerowskiej
zbrodni
Siostra i Brat

Jest to jedyny żydowski grób w Zakopanem. Miejsca pochówku ich ojca Jakuba nie odnaleziono.

Skromny lastrikowy nagrobek Julii Koszko ur. w 1888 r. zm. w 1976 r. z dodaną płytą marmurową prawdopodobnie jej córki lub siostry Bronisławy de Kretser z domu Koszko to miejsce pochówki kilku osób rodziny Julii Koszko. Skromna, drobna artystka malarka - Julia Koszko to ważna, choć mało znana postać, związana z nieistniejącą od końca lat 70 XX w. drewnianą willą „Polanka”, przy ul. Zamoyskiego 10. Willa i jej gospodarze (być może rodzice Julii) pełniły bardzo ważną rolę kulturotwórczą we wczesnym rozwoju zakopiańskiego kurortu. Od 1899 r. miało tu siedzibę Stowarzyszenie Czytelnia Zakopiańska, będące jednocześnie klubem intelektualistów, zalążkiem biblioteki i pierwszym salonem wystaw sztuki. To tutaj odbywały się wieczory literacko-muzyczne na rzecz tworzonej tu z inicjatywy Stefana Żeromskiego Biblioteki Publicznej, istniejącej tu do 1908 r. Tu właśnie jako pianista zadebiutował w Zakopanem Karol Szymanowski, a Mariusz Zaruski - jako recytator. W budynku prowadzono też Kursy Wakacyjne i Uniwersytet Wakacyjny. Po wyprowadzeniu się biblioteki w 1908 r. Julia Koszko w „Polance” prowadziła pensjonat, w którym nadal organizowano wieczory muzyki kameralnej, a w tylnej części domu, nad potokiem miała swoją pracownię malarską. W dużej sali jadalnej odbywały się też kursy tańca prowadzone przez Ritę Sacchetto, żonę rzeźbiarza Augusta Zamojskiego. Po wojnie w domu częściowo spalonym w latach okupacji, urządzono internat dla dziewcząt. Drobniutka staruszka Julia Koszko mieszkała tam do śmierci w 1976. Niedługo potem wyeksploatowana „Polanka” została rozebrana. Wielka historia i postać. Cześć jej pamięci! Skromny, niemal zapomniany nagrobek odzwierciedlał marność i przemijanie naszego losu i naszych dzieł.

Koszt prac konserwatorskich i pielęgnacyjnych w 2020 roku to 20 547 zł, a w 2021 roku prace konserwatorskie przy 13 nagrobkach na Starym i Nowym Cmentarzu opiewają na: 24.490 zł. Prace te dobiegają końca.
Dzięki Państwa ofiarności nasze zabytkowe nekropolie stają się coraz piękniejsze!

W imieniu organizatora Kwesty Towarzystwa Opieki nad Zabytkami:
Agata Nowakowska-Wolak

XXIX Kwesta Zaduszkowa 1 listopada 2021

Stary Cmentarz

8:00-9:00 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami: Regina Mrowca –Kenar, Agata Nowakowska-Wolak
9:00-10:00 Lidia Rosińska, Bożena Gąsienica, Anna Karpiel- Semberecka
10:00-11:00 Związek Podhalan: Maria Cukier, Maria Gąsienica-Gładczan, Wojciech Zubek, Marcin Zubek
11:00-12:00 Urząd Miasta Zakopane: Joanna i Andrzej Staszak
12:00-13:00 Towarzystwo Gimnastyczne Sokół: Stanisław Marduła, Leszek Behounek, Jan Karpiel-Bułecka, Tadeusz Szostak,
13:00-14:00 Stowarzyszenie Zakopiańska Budowlanka: Maria Magdalena Świerk, Jan Chyc, Krzysztof Kowacz
14:00-15:00 Galeria Antoniego Rząsy - Magdalena i Marcin Rząsowie
15:00-16:00 Muzeum Tatrzańskie: Anna Wende-Surmiak, Katarzyna Para, Michał Murzyn
16:00-17:00 Artyści zakopiańscy: Ewa Fortuna, Ewa Ross-Baczyńska, Stanisław Cukier
17:00-18:00 Fundacja Zakopiańczycy w Poszukiwaniu Tożsamości:
Maciej Krupa, Piotr Mazik, Wiesław Szpilka
18:00-19:00 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami: Anna Zadziorko, Mariusz Koperski

Organizator: TOnZ, tel. Prezes: Agata Wolak 604 43 23 03, Skarbnik: 502 65 98 56

XXVIII Kwesta Zaduszkowa 1 listopada 2021

Nowy Cmentarz

8:00-9:00 Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza –
Harenda: Beata Denis-Jastrzębska, Małgorzata Karpiel, Piotr Kyc
9:00-10:00 Radni Powiatowi: Leszek Behounek i Paweł Para
10:00-11:00 Radni Miasta: Maria Łukaszczyk, Wawrzyniec Bystrzycki
11:00 – 12:00 Krzysztof Trebunia-Tutka z Rodziną
12:00-13:00 Radni Miasta: Marek Donatowicz, Krzysztof Wiśniowski
13:00-14:00 Włodarze Miasta: Leszek Dorula, Agnieszka Nowak-Gąsienica, Tomasz Filar
14:00-15:00 Radni Miasta: Jan Gluc, Aneta Bachleda-Curuś
15:00-16:00 Radni Miasta: Bartłomiej Bryjak, Łukasz Filipowicz
16:00-17:00 Towarzystwo Miłośników Teatru im. H. Modrzejewskiej w Zakopanem: Grażyna Syrzistie, Joanna Stachoń, Mirosław Zawisza
17:00-18:00 Klub Wysokogórski: Marzena, Marcin, Leszek Rzeszótko i Weronika Frączysty
18:00-19:00 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami: Agata, Andrzej Wolakowie oraz Zofia Chyc - Magdzin

Organizator: TOnZ, Prezes: tel. Agata Wolak 604 43 23 03, Skarbnik: 502 65 98 56

PRACE PIELĘGNACYJNE I KONSERWATORSKIE NA PĘKSOWYM BRZYZKU
w latach 2020 i 2021

Podczas ostatniej XXVIII Kwesty na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków w 2019 r. na obu zakopiańskich cmentarzach zebrano 23 546,32 zł.
W 2020 r. z uwagi na pandemię Covid -19 nie zorganizowano Kwesty Zaduszkowej.

W ramach złożonych na lokacie funduszy w 2020 roku kontynuowano prace konserwatorskie i pielęgnacyjne przy nagrobkach kamiennych i żelaznych ogrodzeniach mogił nie posiadających żadnych prawnych opiekunów: na Starym i na Nowym Cmentarzu. Na Pęksowym Brzyzku w roku 2020 dokończono prace nad 8 pomnikami, konserwowanymi w latach 2019 - 2020 oraz prowadzono systematyczną pielęgnację ok. 50 wybranych, opuszczonych mogił i nagrobków a także ok. 20 nagrobków zasłużonych luminarzy kultury, m.in.: Tytusa Chałubińskiego, Stanisława i Marii Witkiewiczów, Kornela i Janiny Makuszyńskich, Kazimierza Przerwy - Tetmajera, Władysława Orkana, Bronisławy i Kazimierza Dłuskich, Józefa i Zofii Fedorowiczów, Rodziny Żychoniów, Jerzego Gawlińskiego, Mariusza Zaruskiego i innych.
W 2021 roku na obu cmentarzach wybraliśmy do konserwacji 13 zaniedbanych obiektów, w tym: 10 na Starym i 3 na Nowym Cmentarzu. Na Pęksowym Brzyzku odnowiono: 3 tumby nagrobne z piaskowca: Anieli Semków, Heleny Majewskiej, ks. Michała Maćkowskiego, 2 tumby granitowe w ozdobnych żelaznych ogrodzeniach: Julii z Kierskich Kłosowskiej i Tadeusza Nałęcza Raczyńskiego, mogiłę Michała Kappa – z dekoracyjną nieczytelną tablicą inskrypcyjną i żelaznym płotkiem, obelisk iglicowy z czarnego sjenitu Teofila Sokalskiego z 1896 r. oraz 3 skromne bezimienne groby z ozdobnymi krzyżami na piaskowcowym cokole. Na Nowym Cmentarzu w 2021 r. dokonano konserwacji 3 nagrobków: Elżbiety z Hr. De Colonna Czosnowskich Hrabiny De Michałowej Baworowskiej, Maurycego Piwoka i Julii Koszko z rodziną.

Koszt prac konserwatorskich i pielęgnacyjnych w 2020 roku to 20 547 zł, a w 2021 roku 24 490 zł.
Prace te dobiegają końca.

Za dar serca i życzliwość na kolejnej XXIX Kweście
serdeczne Bóg zapłać!

Organizatorzy: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami/Oddział Podhalański

Datki można też wpłacać na konto TOnZ: 30 8821 0009 4542 00012,

z dopiskiem: KWESTA

Nagrobek Hrabiny Michałowej Baworowskiej na Nowym Cmentarzu – przed konserwacją

Po konserwacji

Pomnik Julii Koszko z rodziną przed konserwacją

Pomnik Julii Koszko w trakcie konserwacji

Nagrobek Maurycego Piwoka przed konserwacją

Pomnik Marycego Piwoka po konserwacji.