Wielka Wojna w Małopolsce

Pod czujnym okiem żołnierzy – rekonstruktorów armii austro-węgierskiej, legionistów II brygady tudzież rosyjskiego sołdata zainaugurowano w Zakopanem Program edukacyjny pn. „Wielka Wojna w Małopolsce – pamięć i tożsamość”. W gościnnych progach willi „Oksza” Oddziału Muzeum Tatrzańskiego odbyła się konferencja naukowa, wernisaż wystawy oraz pokaz grup rekonstrukcyjnych z Krakowa, Bobowej i Bochni.

Kilkugodzinne spotkanie otworzył p. Anna Wende Surmiak – Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego, która przywitała wszystkich przybyłych gości a szczególnie młodzież zakopiańskich szkół. Uroczystość swoją obecnością zaszczycił m.in.: Andrzej Skupień Starosta Tatrzański, Justyna Tokarczyk  reprezentująca Starostę Powiatowego w Limanowej, Marcin Stolarski Dyrektor Muzeum Regionalnego Ziemi Miechowskiej. Okolicznościowe adresy przesłali na ręce Robert Kowalskiego Przewodniczącego Forum Małopolskich Oddziałów PTH m.in.: Pan Marszałek Województwa  Małopolskiego, Prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Burmistrz Miasta Nowego Targu.

W dalszej części spotkania Robert Kowalski Przewodniczący Forum omówił szczegółowo założenia  programu edukacyjnego oraz przedstawił kalendarz zaplanowanych wydarzeń, które będą realizowane w ramach projektu na terenie całej Małopolski przez oddziały PTH: w Nowym Targu, Limanowej, Nowym Sączu, Myślenicach oraz Tarnowie. Koordynatorem całego programu jest Oddział PTH w Limanowej. Wśród wielu przedsięwzięć należy wymienić m.in. opracowanie i wydanie pakietu gier edukacyjnych: „ Walec parowy 1914” i „Władcy Beskidów – bitwa limanowska 1914”, organizację Międzynarodowej Konferencji Naukowej w Limanowej, konkursy plastyczny i fotograficzny dla dzieci i młodzież, warsztaty metodyczne dla nauczycieli, wydanie dwóch publikacji naukowych: Wacława Polakiewicza pt. „Podhalański adwent. Szkice z historii Wielkiej Wojny” oraz „Myślenicki Almanach Historyczny", zawierający materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, wydanie Przewodnika turystycznego pt. „Śladami I wojny światowej na Sądecczyźnie , Limanowszczyźnie i Podhalu", Turniej strzelecki „O Buławę Marszałka Józefa Piłsudskiego”, cykle wykładów historycznych, rekonstrukcje historyczne m.in. w Klikuszowej i Marcinkowicach  oraz szereg innych działań. Do realizacji programu zaproszono wielu partnerów lokalnych: władze samorządowe: Małopolski Urząd Marszałkowski, Starostwo Powiatowe w Limanowej, Urząd Miasta w Nowym Targu i Limanowej, Urząd Gminy w Nowym Targu i w Chełmcu, instytucie Urzędy Marszałkowskiego tj.: Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu i Tarnowie, Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Limanowej a także muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej i Muzeum Regionalne Dom Grecki w Myślenicach oraz liczne stowarzyszenia i organizacje.  

Nowotarski Oddział PTH w ramach projektu zaplanował m.in. organizację inauguracji programu w Zakopanem, Piknik historyczno-edukacyjny przy Gimnazjum nr 3 w Klikuszowej, Festiwal gier historycznych, rekonstrukcję historyczną pt. „Zatrzymać rosyjski walec parowy”, Finał Turnieju strzeleckiego dla dzieci i młodzieży o „Buławę Marszałka Józefa Piłsudskiego” na strzelnicy sportowej LOK w Nowym Targu oraz cykl promocji książki Wacława Polakiewicza pt. "Podhalański adwent 1914 r." w Nowym Targ i  Zakopanem. Partnerami lokalnymi są m.in.: Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, Muzeum Uzdrowiska w Szczawnicy, Miasto Nowy Targ, Urząd Gminy Nowy Targ, Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej w Nowym Targu, Powiatowy Zarząd Ligi Obrony Kraju w Nowym Targu, Stowarzyszenie Polskiej Barwy Broni i Barwy „Perkun” z Klikuszowej, Sołtys Klikuszowej, OSP Klikuszowa , Gimnazjum nr 3 w Klikuszowej.

Przypomniał również, iż patronatem honorowym objęli program edukacyjny:  Marek Sowa – Marszałek Województwa Małopolskiego oraz prof. dr hab. Jan Szymczak Prezes PTH. Patronat naukowy natomiast objął Wydział Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.  Podczas swojego wystąpienia  Przewodniczący Forum zaprezentował także sponsorów i mecenasów. Program realizowany jest bowiem ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego  w ramach Programu „Mecenat Małopolski” ale także funduszy Starostwa Powiatowego w Limanowej, Urzędu Miasta Nowego Targu i Limanowej.

Po krótkiej przerwie rozpoczęła się konferencja naukowa pt. „Udział Podhalan w czynie legionowym”. Pierwszy z referatem wystąpił  Lesław Dall nt. „Strzelecka Szkoła Oficerska: Stróża – Zakopane 1913”. Następnie wykład pt. „Podhalańskie echa Wielkiej Wojny 1914-1918” wygłosił  Robert Kowalski, prezes nowotarskiego oddziału PTH. W drugiej części sesji wystąpił dr Jan T. Skłodowski z referatem nt. „Legiony Polskie w Karpatach Wschodnich 1914-1915” oraz Wacław Polakiewicz  z wykładem pt. „Operacja limanowsko-łapanowska 1914”. Cześć plenarną konferencji zakończyło wystąpienie  dr hab. Jerzego M. Roszkowskiego  nt. „Wokół legionowych i zakopiańskich wątków Odznaki za Wierną Służbę Andrzeja Struga”.

Kolejnym punktem inauguracji był wernisaż wystawy historycznej pt. „Wielka Wojna w Małopolsce – bitwy, ludzie, miejsca”. Uroczystego otwarcia ekspozycji dokonała Magdalena Dyląg prezeska oddziału PTH w Limanowej i jednocześnie koordynatorka programu oraz Justyna Tokarczyk, Kierownik Biura Promocji, Kultury i Turystyki Starostwa Powiatowego w Limanowej. Wystawa składająca się z 28 tablic opracowanych przez historyków związanych z PTH oraz Muzeum Tatrzańskim,  uzupełniona została licznymi eksponatami broni, uzbrojenia, wyposażenia wojskowego oraz dokumentami, archiwalnymi fotografiami, odznaczeniami, banknotami i dewizkami. Wystawę tworzą interesujące muzealia pochodzące z kolekcji szereg osób prywatnych oraz instytucji m.in. Ireneusza Piszczka, Józefa Gucwy, Michała Maciaszka, Piotra Łukaszki, Waldemara Krigera, Roberta Kowalskiego, Filipa Doleńskiego,  Wacława Pankiewicza, Jacka Drożdżaka oraz Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej, Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem i Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Niezwykłe pamiątki rodzinne przekazała na wystawę także p. Stanisława Szopińska. Wśród nich są dokumenty, świadectwa, zdjęcia, korespondencja Józefa Szopińskiego z Nowego Targu,  zmarłego w wojskowym lazarecie w 1916 r.

Ostatnim punktem inauguracji była prezentacja członków Grupy Rekonstrukcji Historycznych K.u.K. Galizisches Infanterieregiment Nr. 13 „Krakowskie dzieci” w mundurach austro-węgierskich. W pokazie uczestniczyli także członkowie Stowarzyszenia „Bochniacy”, którzy zaprezentowali umundurowanie i uzbrojenie żołnierzy II Brygady Legionów Polskich.

Wystawę historyczną „Wielka Wojna w Małopolsce – bitwy, ludzie, miejsca” w zakopiańskiej willi „Oksza” będzie można zwiedzać do końca kwietnia w godzinach otwarcia muzeum. Serdecznie zachęcamy do jej obejrzenia.

(Roch)