Doroczna Kwesta na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków w Zakopanem

1 listopada w Zakopanem już po raz dwudziesty na obu zakopiańskich cmentarzach odbędzie się Zaduszkowa Kwesta na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków. Organizatorzy mają nadzieję, że w tej jubileuszowej kweście wezmą udział jak zwykle chętnie zakopiańscy notable: Starostowie, Burmistrzowie, Radni oraz aktywni przedstawiciele środowisk twórczych i organizacji społecznych. Zbiórka planowana jest w godzinach od 8 do 19 na Starym i Nowym Cmentarzu.

Trochę historii

Kwestę zapoczątkowała w 1991 roku ówczesna Miejska Konserwator Zabytków - Agnieszka Grzegorczyk Sikorska. Przez 2 lata pieniądze deponowane były na specjalnym subkoncie ZHRP. Od roku 1993 patronat nad kwestą przyjęło odrodzone wtedy Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego. Od ok. 2003 r. w organizację kwesty czynnie włączyło się Towarzystwo Opieki nad Zabytkami/Oddział Podhalański. W roku bieżącym Towarzystwo to przejęło patronat i organizację Kwesty.

Prace wykonane z funduszy kwesty

Fundusze zebrane podczas zeszłorocznej kwesty przeznaczono w tym roku tylko na renowację mogił na Pęksowym Brzyzku. Prace konserwatorskie nad kilkoma kamiennymi nagrobkami dobiegają właśnie końca. Odnowiono z nich 7 kamiennych nagrobków, a 8 innych dokładnie oczyszczono.

Pełną konserwacją objęto 4 nagrobki kamienne, a 3 poddano renowacji.: dokładnej pielęgnacji i drobnym naprawom.

Odnowione nagrobki leżą w końcowej części nekropolii. Są to: sarkofag prof. Władysława Folkierskiego, przy głównej alei, 2 pomniki zwieńczone krzyżami: Edwarda Fedorowicza i Stanisława Wojnarskiego - w głębi oraz nagrobek Antoniny Plewkiewiczowej, o fantazyjnym kształcie przypominającym barokową facjatę - na samym końcu cmentarza. Konserwacja ich polegała na likwidacji mikroflory (mchów, glonów, porostów), dezynfekcji, odczyszczeniu i odsoleniu kamienia, usunięciu starych kitów i uzupełnieniu ubytków, zabezpieczaniu antykorozyjnym i malowaniu żelaznych ogrodzeń (Folkierski i Plewkiewiczowa). W przypadku jednego przechylonego krzyża doszły dodatkowe prace jak: demontaż, budowa fundamentu, założenie izolacji poziomej i pionizacja nagrobka. Pomnik Antoniny, leżący w najbardziej zacienionym i zawilgoconym miejscu, został okopany i zdrenowany.

Dodatkowo, w pobliżu  tumby Folkierskiego dokonano pielęgnacji 3 innych zaniedbanych nagrobków: Tadeusza Marka Sadowskiego, Anieli Semków i Heleny Majewskiej. Po konserwacji wyróżniają się one teraz jasną barwą odczyszczonego kremowego piaskowca i niemal białego wapienia (Plewkiewiczowa).

Powyższe prace wykonują konserwatorki: Regina Mrowca – Kenar i Ida Skowrońska i oraz Agata i Andrzej Wolakowie. Ich koszt zamknie się w 13 000 zł.

Wkład społeczny

Przy okazji prac konserwatorskich gratisowo umyto kamienne elementy mogił: Rodziny Chramców, Marii Witkiewiczowej i Stanisława Witkiewicza oraz kamienne nagrobki: Tytusa Chałubińskiego, Kazimierza Przerwy – Tetmajera, Władysława Orkana, Anny Gąsienicy i księdza Zbigniewa Wiśniowskiego.

W sezonie letnim doraźnie drobne prace porządkowe i pielęgnacyjne na Starym Cmentarzu wykonywali członkowie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Pielono mogiłę Rodziny Chramców, Stanisława Witkiewicza, małe groby dziecięce w środku cmentarza i kilkanaście zaniedbanych na końcu cmentarza.

Udało się też zaktywizować harcerki z zakopiańskiej drużyny wędrowniczek Hufca Tatrzańskiego. W lecie i ostatnio były na cmentarzu kilka razy i zajęły się pielęgnacją wytypowanych z opiekunami z TOnZ opuszczonych mogił.

Obecnie trwają najbardziej widoczne jesienne prace porządkowe i grabienie kobierca liści. Wykonują je, jak co roku uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych pod nadzorem swoich nauczycieli. Zajęli się tym także na Nowym (choć też już starym, bo ponad 100-letnim) Cmentarzu przy ul. Nowotarskiej. Obie nekropolie ozdobiły też fantastyczne drewniane kwiaty wykonywane przez uczniów I klas z Zespołu Sztuk Plastycznych. Jest to nasza wyjątkowa, niespotykana w innych miejscach PIĘKNA TRADYCJA.

Do grona ludzi dobrej woli dołączyli też Wojciech Gąsienica Walczak wraz z zięciem Wojciechem Gąsienicą Sieczką. Wykonali oni i podarowali już na zeszłoroczną kwestę nową szkatułkę w pięknej kowalskiej oprawie.

Do zobaczenia na Kweście!!!