Konkurs „Rodzina”

7 października 2023 r. w Zakopiańskim Centrum Kultury, Centrum Kultury Rodzimej w willi Czerwony Dwór odbył się wernisaż oraz uroczyste ogłoszenie wyników w Ogólnopolskim Konkursie dla osób malujących na szkle i rzeźbiących w drewnie zatytułowanym „Rodzina”. Konkurs został objęty Honorowym Patronatem Ekscelencji Arcybiskupa Marka Jędraszewskiego, Metropolity Krakowskiego.

Celem Konkursu było pobudzenie inwencji twórczej oraz popularyzacja i dokumentacja unikalnych zjawisk kultury, jakimi są malarstwo na szkle i rzeźba w drewnie. Celem równorzędnym była także popularyzacja wartości chrześcijańskich.

Konkurs został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska 2023.

Była to już trzecia edycja konkursu organizowanego przez Centrum Kultury Rodzimej Czerwony Dwór. Poprzednie zatytułowane były „Madonny” (2019) oraz „Oblicza Frasobliwego” (2021).

Uroczystość rozpoczęła się od odczytania decyzji Burmistrza Miasta Zakopanego przez jego zastępcę Agnieszkę Nowak-Gąsienicę. Decyzją Burmistrza Zakopanego Leszka Doruli konkurs odbywający się co dwa lata, od roku 2015 w uznaniu zasług dla malarstwa na szkle, twórczości ludowej i dla Zakopanego zakopiańskiej Artystki Eweliny Pęksowej, której 100. rocznicę urodzin obchodzimy w październiku, będzie on nosił imię Eweliny Pęksowej.

W bieżącej edycji konkursu wzięło udział 41 artystów malujących na szkle i 15 rzeźbiących w drewnie, którzy przysłali 81 prac, co sprawia, że pokonkursowa wystawa jest niezwykłym wydarzeniem pokazującym szerokie spektrum amatorskiej twórczości artystycznej, głównie Podhala, ale również innych regionów naszego kraju, z uwagi na ogólnopolski charakter konkursu. Po sukcesie dwóch poprzednich edycji konkursu należy odnotować coraz większą ilość artystów biorących udział w konkursie, w tym – co organizatorów cieszy najbardziej – ludzi młodych, nie wystawiających dotychczas swoich prac szerszej publiczności. Zwraca też uwagę spora ilość prac podopiecznych Warsztatów Terapii Zajęciowej PSONI koło w Zakopanem, których prace wnoszą dużo świeżości, jak zauważają członkowie jury.

Spośród szeroko potraktowanego tematu konkursowego wyróżnia się szczególnie grupa prac poświęconych Świętej Rodzinie z Nazaretu. Niezależnie od tego czy przedstawiana jest w konwencji bożonarodzeniowej, czy nawiązuje do ikonografii Św. Rodziny patronującej ziemskim rodzinom, zachwyca kolorem, bogactwem ornamentyki, detalicznością zdobień i regionalnym klimatem. Obok klasycznych przedstawień Św. Rodziny na wystawie zobaczymy również poszerzoną, apokryficzną rodzinę Jezusa oraz nawiązania do Starego Testamentu.

Pierwsze dwie edycje konkursu miały zdecydowanie religijny charakter. Tegoroczna edycja daje miejsce na tematykę świecką i przedstawienie rodziny w rozmaitych ujęciach. Na wystawie widzimy więc m.in. rodzinę góralską w trakcie modlitwy, śląską przy stole czy lubelską podczas żniw. Obejrzeć można też rodziny dysfunkcyjne w których elektronika i alkohol deformują poprawne relacje oraz rodziny podczas kultywowania obrzędów takich jak wesele czy peregrynacja. Można też się przyjrzeć pracom łączącym tematykę świecką z religijną, gdzie sacrum przenika profanum a Św. Rodzina czuwa nad ziemską bądź też rodzice otaczają swoje dzieci anielską opieką.

Jury konkursowe w składzie:
1. Przewodnicząca: Anna Kozak (Muzeum Tatrzańskie im. dr Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem)
2. Alicja Mironiuk - Nikolska (Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie)
3. Barbara Rosiek (Muzeum Miejskie w Żywcu)
4. Agnieszka Nowak-Gąsienica (Zastępca Burmistrza Miasta Zakopane)
5. Ks. Infułat Stanisław Olszówka
6. Sekretarz: Małgorzata Wonuczka - Wnuk (Centrum Kultury Rodzimej w willi Czerwony Dwór w Zakopanem)
na posiedzeniu w dniu 5 września 2023 roku po oglądnięciu wszystkich prac i wnikliwej dyskusji przyznało następujące nagrody:

W kategorii rzeźby i płaskorzeźby:

I nagrody nie przyznano

II nagroda
Bogumiła Leśniak Tryptyk „Rodzina”

III nagroda
Czesław Kubik „Rodzina Śląska”
Kazimierz Kozak „Niedzielny obiad”

Ponadto Jury przyznało trzy wyróżnienia:
Marcela Janecka „W skrzydłach rodzicielskiej miłości”
Bronisław Mieszczak „Rodzina”
Janusz Drapała „O Jezuśku, o Maryjko, nawet ptaszki wiedzą, że rodzina jest najważniejsza”

Jury wysoko oceniło prace Marka Głowackiego „Prusa” jednakże praca nie spełniała wymogów regulaminowych. Przedstawiona praca, mimo, że została wykonana w drewnie, stanowi matrycę drzeworytniczą, która to technika nie mieści się w formule konkursu.

W kategorii malarstwa na szkle:

I nagroda
Marta Walczak Stasiowska „Święta Rodzina”

II nagroda ex aequo
Anna Liscar „Sceny z życia Rodziny z Nazaretu”
Zdzisław Słonina „Wigilia” i „Rodzina 2023”

III nagroda
Janina Maślanka „Rodzina”
Maria Dudek „Rodzinna majówka” i Św. Rodzina
Marcelina Kubiak „Pacierz”

Ponadto Jury przyznało sześć wyróżnień
Joanna Józaga-Lewińska „Bajanie przy ognisku”
Helena Kufta „Św. Anna Samotrzecia”
Maria Gąsienica-Gładczan „św. Rodzina”
Joanna Klimecka „Wesele”
Zofia Fortecka „Rodzina z Polany pod Jaworkami”
Maciej Hoły „Spacer wśród kwiatów”

Nagrodę pozaregulaminową ufundowaną przez ks. Infułata Stanisława Olszówkę otrzymali podopieczni Terapii Zajęciowej ze Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną koło w Zakopanem.

Komisja konkursowa wysoko oceniła poziom artystyczny przygotowanych na konkurs prac i stwierdziła, że artyści licznie odpowiedzieli na ogłoszony konkurs. Pojawiło się wielu nowych twórców oraz zwiększył się zasięg terytorialny przedstawicieli witrochromii i rzeźby w drewnie. Jury stwierdziło, że tradycyjnej ikonografii towarzyszy indywidualne podejście do zaproponowanego tematu i zawnioskowało o podtrzymanie cykliczności organizowanego konkursu oraz zaproponowało zamieszczenie wszystkich prac w katalogu przygotowywanym do wystawy oraz zaprezentowanie wszystkich prac podczas wystawy, jako formy wyróżnienia i udokumentowania dorobku Konkursu.

Nagrody wręczyli: Agnieszka Nowak-Gąsienica Wiceburmistrz Zakopanego, Joanna Cicha-Kuczyńska, radca ds. UNESCO w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Beata Majcher – dyrektor Zakopiańskiego Centrum Kultury oraz ks. Infułat Stanisław Olszówka, członek Jury.
Protokół jury oraz słowo Przewodniczącej Jury Anny Kozak odczytała sekretarz Małgorzata Wonuczka-Wnuk.

W uroczystości uczestniczyli m.in. Prezes ZG Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Polsce Waldemar Majcher, prof. Anna Tyrpa oraz prof. Katarzyna Smyk Przewodnicząca Rady ds. Dziedzictwa Niematerialnego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, naczelnik Wydziału Kultury w UM Zakopane Joanna Staszak.

Uroczystości towarzyszyła muzyka Jana Michałczaka.

Wystawa czynna do 8 grudnia 2023 r.