Czysta forma i lekko przybrudzona treść

5 czerwca 2015 w Atmie zaprezentowano pięć olejnych kompozycji malarskich Stanisława Ignacego Witkiewicza i trzy rysowane przez niego pastelami portrety Karola Szymanowskiego – dzieła, stanowiące własność Muzeum Narodowego w Krakowie. Pokazowi towarzyszył koncert - Piotr Kosiński grał I Sonatę fortepianową Szymanowskiego op. 8 dedykowaną Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi - poprzedzony słowem wstępnym Małgorzaty Janickiej-Słysz, po którym kurator pokazu, kustosz działu Polskiego Nowoczesnego Malarstwa i Rzeźby MNK Światosław Lenartowicz opowiadał - podobnie jak wcześniej kuratorka do spraw programowych Atmy – o przyjaźni Szymanowskiego z Witkacym i o prezentowanych dziełach malarskich Witkiewicza.

Z okazji pokazu (będącego jednym z elementów Roku Witkiewiczów w Zakopanem) wydana została niewielka broszurka, sygnowana przez Lenartowicza, w której temat wykładu zawarty został w formie pisemnej, po polsku i po angielsku. Wszystko to nosiło tytuł Czysta Forma Witkacego w Atmie.

Wydawałoby się, że kwestie przyjaźni obu wielkich artystów, stanowiących poniekąd symbole Zakopanego z pierwszych czterech dekad XX wieku, jak również wzajemnych inspiracji w ich twórczości został już opisany na wszelkie możliwe sposoby i jedynym grzechem, jaki może obciążyć sumienia opowiadających o tym fachowców jest zanudzenie słuchaczy i czytelników powtarzaniem rzeczy powszechnie znanych. Jak się jednak okazało, nawet wybitni fachowcy powinni przed publikacją sprawdzić stan swojej wiedzy.

Małgorzata Janicka-Słysz powiedziała, że Karol Szymanowski poznał Witkiewicza-juniora w grudniu 1904 roku, kiedy to przyjechał do Zakopanego, by wziąć udział w koncercie organizowanym przez Stefana Żeromskiego. Światosław Lenartowicz pisze, że artyści poznali się w Zakopanem w 1904 r., gdzie Karol spędzał wakacje w pensjonacie „Nosal” prowadzonym przez Marię Witkiewiczową, matkę Stanisława.”.

Szkoda, że państwo nie porozumieli się z sobą przed imprezą (… w grudniu, …spędzał wakacje), jeszcze większa szkoda, że nie sięgnęli do jakiejkolwiek fachowej literatury przedmiotu. Bo było tak. W lipcu 1904 roku przyjechał do Zakopanego z przyjaciółmi młody pianista Artur Rubinstein i zamieszkał w pensjonacie Władysławka (dziś: Czerwony Dwór) przy Kasprusiach. Poznał wtedy zaprzyjaźnionego z Karolem Szymanowskim skrzypka-amatora Bronisława Gromadzkiego, który zaprezentował pianiście kilka kompozycji Szymanowskiego. Rubinstein zapragnął natychmiast poznać wybitnego twórcę i wspólnie z Gromadzkim ściągnęli go do Zakopanego z Bayreuth, gdzie kompozytor uczestniczył w Festiwalu Wagnerowskim. Kilka dni później Szymanowski zjawił się pod Giewontem, zamieszkał przy ul. Kościeliskiej u Gromadzkiego i poznawszy Rubinsteina, zyskał w nim jednego z najserdeczniejszych przyjaciół i najwybitniejszych wykonawców swoich dzieł. Niebawem Gromadzki zaaranżował w restauracji Morskie Oko spotkanie, na którym przedstawił Szymanowskiemu i Rubinsteinowi innego swojego przyjaciela, młodego artystę Stanisława Ignacego Witkiewicza. Z początkiem września nowi przyjaciele się rozstali. Rubinstein opuścił Zakopane razem z Szymanowskim, jechali razem pociągiem do Krakowa, skąd pianista pojechał do Paryża, gdzie rozpoczęła się jego wielka, międzynarodowa kariera, Szymanowski zatrzymał się na kilka dni w Krakowie, skąd wrócił do rodzinnej Tymoszówki na Ukrainie, zaś Witkiewicz junior wyjechał do miejscowości Żabie (dziś Werhowyna) na Huculszczyźnie, gdzie mieszkał w domu zaprzyjaźnionego malarza, bywalca Zakopanego Karola Maszkowskiego.

Ciąg dalszy artykułu na stronie Macieja Pinkwarta… (więcej…)