Patos i siła. Barokowy świat Mistrza Rubensa

81 grafik z warsztatu P. P. Rubensa będzie można oglądać w zakopiańskiej Miejskiej Galerii Sztuki od 5 lipca do 30 sierpnia 2014 roku. Zbiory Siegerland Museum należą do jednych z najbogatszych i najwartościowszych w Europie. Wśród litografii, miedziorytów i drzeworytów obok kilku prac wykonanych samodzielnie przez mistrza znajdują się grafiki zrobione wg jego projektów przez pracujących dla niego słynnych grafików: Lukasa Vorstermana, Jana Witdoeka, Boetiusa a Bolswerta, Pietera de Jode II, Nicolasa Lauwersa, Paulusa Pontiusa, Mariunusa van der Gosa, Christoffela Jeghera. Wystawa będzie jednocześnie uświetnieniem 25-lecia współpracy partnerskiej z Siegen.

Rubens decydująco wpłynął na kształt barokowej grafiki. Wymógł na rytownikach, aby modelowanie brył, tworzenie faktur i kształtowanie kolejnych planów było zgodne z jego własnym wyobrażeniem, a nie z ich nawykami warsztatowymi. Dzięki temu możemy mówić o szkole graficznej Rubensa, która promieniowała na całą Europę. Wartością samą w sobie jest tematyka grafik będąca odzwierciedleniem swoich czasów. Znajdujemy tu alegorie religijne, sceny mitologiczne i biblijne, historyczne, sceny rodzajowe, portrety, pejzaże.

Ze względu na wartość artystyczną ekspozycji będzie ona wydarzeniem artystycznym tego lata w Zakopanem i nie tylko. Grafiki z warsztatu Rubensa nie były do tej pory w Polsce w całości pokazywane. Nieczęsto też goszczą w muzeach europejskich. Dlatego planujemy, by nasza wystawa znalazła uznanie szerokiego grona odbiorców. Służyć ma temu oprawa wydarzenia. Obok standardowych działań upowszechniających zorganizujemy warsztaty adresowane do poszczególnych grup wiekowych: dzieci, młodzieży i dorosłych, które - w zależności od poziomu percepcji danej grupy - przybliżą tajniki warsztatu graficznego, tło epoki, postać artysty, wreszcie problemy artystyczne, które twórczość Rubensa za sobą niesie. Duże znaczenie będzie też miało przełamanie sztywnej opozycji widz-dzieło sztuki Postaramy się więc ożywić tamtą epokę poprzez mini spektakle i wyjście z popularyzacją wystawy poza mury galerii w przestrzeń publiczną.

Prezentacja dorobku P. P. Rubensa nie będzie ograniczać się do mechanicznego podziwiania eksponowanych prac, jak dzieje się to w klasycznych muzeach, gdzie preferowany jest bierny odbiór dzieła sztuki. Zniwelowanie nawykowej bariery między eksponatem a człowiekiem pomaga głębiej przeżyć zarówno wartości artystyczne, jak i treści zawarte w pracy. Dlatego tak istotne jest możliwie jak najszersze przedstawienie kontekstu historycznego, filozoficznego, artystycznego i społecznego, w którym Rubens tworzył. Równie ważne jest zbudowanie pomostu do czasów współczesnych. Odnalezieni wartości wspólnych i ponadczasowych.

Kuratorem wystawy jest kustosz Muzeum Regionalnego w Siegen, prof. Ursula Blanchebarbe, a autorem scenariusza i aranżacji plastycznej prof. Adam Brincken.

Dla miłośników sztuki przygotowaliśmy również - wspólnie z Muzeum Narodowym w Krakowie - specjalny bilet uprawniający do zwiedzenia zarówno ekspozycji zakopiańskiej, jak i „Europeum”, nowego oddziału krakowskiego muzeum poświeconego sztuce europejskiej.

Zakopane 5 lipca - 30 sierpnia 2014
Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego, ul. Krupówki 41

Organizatorzy: Miasto Zakopane, Miasto Siegen, Miejska Galeria sztuki im. Władysława hr Zamoyskiego, Siegerland Museum

Peter Paul Rubens (1577-1640) - Malarz flamandzki. Czołowy artysta okresu baroku  skupiający w swojej twórczości wszystkie cechy charakterystyczne epoki: wybujałość, żywiołowość, dynamikę, niepokój i zmysłowość. Dzięki niezwykłej indywidualności narzucił swój styl całemu malarstwu flamandzkiemu i europejskiemu na kilkadziesiąt lat.

Urodził się 28 czerwca 1577 roku w niemieckim Siegen, jako szóste z siedmiorga dzieci prawnika Jana Rubensa. Rubensowie trafili do Siegen po dość burzliwych perypetiach. Najpierw zmuszeni byli uciekać z rodzinnej Antwerpii przed religijnymi prześladowaniami (Jan sympatyzował z kalwinami) do Kolonii. Tam ojciec Rubensa wdał się w romans z księżną Anną Saksońską, za co skazany został na banicję. Tak trafił do Siegen. Tam urodziła się trójka jego dzieci - Philip, Peter Paul i Klara. Ojciec Rubensa zmarł, gdy Paul miał 10 lat. Rodzina mogła wreszcie powrócić do Antwerpii.

Rubens odebrał gruntowne wykształcenie i życiowe, i malarskie. W wieku 13 lat został paziem hrabiny Lalaing. Te doświadczenia niewątpliwie przydały mu się w późniejszym życiu, gdy pełnił rolę dyplomaty, polityka i szpiega. Potem przyszedł czas na nauki artystyczne. Podstawy wykształcenia zdobył u A. van Noortha, T. Verhaechta i O. van Veena. W 1598 uzyskał tytuł mistrzowski i wyruszył do Italii, gdzie w 1600 rozpoczął służbę na dworze książąt Gonzagów w Mantui. Poznał główne ośrodki artystyczne Włoch: Wenecję, Florencję, Rzym i Genuę.

Po powrocie do ojczyzny objął w 1608 w Antwerpii funkcję malarza nadwornego arcyksięcia Alberta i infantki Izabeli. Rubens stopniowo zyskiwał sławę międzynarodową - odbył podróże dyplomatyczne na dwory Holandii, Anglii i Hiszpanii, a jego klientami byli: Maria Medycejska, Ludwik XIII, Karol I. W Anglii otrzymał tytuł szlachecki. Jednocześnie pracował nad wielkimi płótnami dla kościołów Antwerpii, Alost, Malines i Madrytu.
Niezwykle ważnym wątkiem w jego twórczości było również malarstwo religijne. Z pasją interpretował tematy cierpienia, chwały, cudów, ekstazy. Z kolei tematy mitologiczne stały się polem do alegorii czasów, w których żył - wojen, śmierci, ale i sielskiego życia pełnego uroków.

Rubens malował także portrety kobiece, męskie wizerunki reprezentacyjne, ponadto sceny z polowań oraz nastrojowe krajobrazy o bogatym kolorycie. Wykonywał też kartony do tkanin, liczne rysunki przeznaczone do rytowania, szkice dla architektów i dekoracje miejskie.

Osobnym rozdziałem są jego grafiki. Powstawały jako dzieła samodzielne lub swoistego rodzaju „reklamówki” powstających obrazów. Dlatego mistrz przykładał szczególną wagę do ich jakości. Zatrudnił do ich wykonywania najlepszych rytowników swoich czasów i osobiście brał udział w ich produkcji. Stąd wiele z nich posiada swoisty podpis Rubensa zwany tradycyjne jako cum privilegio regis. Podobnie zresztą postępował podczas malowania obrazów. Zaznaczał szkic, kompozycję, tonację, resztę wykonywali pracownicy. Nigdy jednak nie było wiadomo, kiedy sam włączał się do procesu twórczego. W Antwerpii samodzielnie zaprojektował i zbudował ogromny dom mieszczący wspaniałą pracownię malarską i graficzną (dzisiaj jest tam muzeum). To pozwoliło ma na stworzenie z działalności artystycznej niezwykle dochodowego interesu zapewniającego jemu i rodzinie dostatnią egzystencję. Sam Rubens był przy tym człowiekiem skromnym, dalekim od przepychu - tak kojarzonego z jego pracami - niezwykle pracowitym i rodzinnym. Był człowiekiem jak na swoje czasy bardzo nowoczesnym: erudytą, znawcą filozofii, wyznawcą zdrowego trybu życia (stronił od mięsa i używek, codziennie dla zdrowia jeździł konno), pełnym uroku, a także ogromnym patriotą pochłoniętym misją zapobiegania wojnie.

Dzisiaj znamy go głównie jako artystę mistrza śmiałych kontrastów, ciepłych i zimnych barw, subtelnych szczegółów, gry świateł. Były to wartości nowatorskie, stawiające Rubensa wśród najwybitniejszych kolorystów w dziejach sztuki.

Komitet Honorowy Wystawy „Siła i Patos. Barokowy Świat Mistrza Rubensa”

1) Małgorzata Omilanowska – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
2) Marek Sowa – Marszałek Województwa Małopolskiego
3) Andrzej Gut Mostowy- Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
4) Dr Werner Köhler – Konsul Generalny Niemiec w Krakowie
5) Prof. Jerzy Jędrysiak – Grafik, Radny Miasta Zakopane

Mecenasi  projektu „Rubens w Zakopanem”

Andrzej Gut Mostowy
Cukiernia Samanta
Grupa Trip
Restauracja Ziębówka
Future Tech
Anna i Maciej Gąsiorowscy Firma Solo
Jan Gąsiorowski  Smaki Podhala

Partnerzy
Muzeum Narodowe w Krakowie
Województwo Małopolskie

Patroni Medialni
TVP Kultura
TVP Kraków
Radio Kraków
Gazeta Wyborcza
Tygodnik Powszechny
Gość Niedzielny
Art & Bussines
Arteon. Magazyn o sztuce
Magazyn Studentów Semestr
Podhalański Serwis Informacyjny Watra
Portal internetowy Podhale 24