Wystawa Museo Nazionale Della Montagna z Turynu w Muzeum Tatrzańskim

W Galerii Sztuki XX wieku w willi Oksza, Zakopane, ul. Zamoyskiego 25, otwarte zostały ostatnio trzy wystawy muzeum turyńskiego: "Kolorystyczne impresje. Góry w litografiach fotochromowych 1890-1910", "Ślicznotki na śniegu. Okładki czasopism 1880-1940" oraz "Piękności w pejzażu górskim. Akt artystyczny. Fotografie Georges-Louisa Arlauda i Marcela Meysa". Można je oglądać do października 2013. Zapraszamy!

Kolorystyczne impresje. Góry w litografiach fotochromowych 1890-1910   

14 czerwca – 13 października 2013 
Galeria Sztuki XX wieku w willi Oksza, ul. Zamoyskiego 25
środa - sobota 10- 18, niedziela 11 - 16 

Archiwum fotografii w Museo Nazionale della Montagna w Turynie posiada ogromny zbiór zdjęć, które pozwalają zwiedzającym odbyć podróż w czasie do miejsc niedostępnych na świecie i odkryć ewolucję technik fotograficznych. Niniejsza wystawa prezentuje odbitki wykonane techniką fotochromu – techniką wymyśloną w Szwajcarii w XIX wieku, która łączy elementy litografii z fotografią w celu uzyskania kolorowych odbitek. W ostatnich dwudziestu latach XIX wieku, wydawnictwo Orell Füssli z Zurichu opatentowało technikę fotolitograficzną Photochrom, która pozwalała na otrzymanie kolorowych odbitek z czarno-białego negatywu na płytce, przy wykorzystaniu techniki chromolitografii. 

Zanim jednak technika reprodukcji fotografii kolorowej stała się powszechna i wykorzystywana na poziomie przemysłowym, firma Orell Füssli wyczuła powszechną „potrzebę koloru” odbiorców. Rynek klientów stanowili głównie podróżnicy pochodzący z warstwy średniej, którzy dzięki nowym środkom transportu mogli podróżować po całej Europie, zarówno do krajów śródziemnomorskich, jak i odbywać podróże transatlantyckie. A jako pamiątkę z podróży przywozili kolorowe fotografie. 

W 1889 roku utworzono spółkę Photochrom Co. , która w 1895 roku przekształcona została w Photoglob (od niej wywodzi się znak „P.Z.”), która zajmowała się sprzedażą odbitek fotochromowych, sprzedawanych jako „fotografie o naturalnych kolorach”, pomimo że kolory dodawane były techniką litograficzną, a nie utrwalone na samej odbitce. Nowością był kolor, lub też raczej połączenie koloru z techniką fotograficzną, „oszałamiająca całkowita nowość, nieoceniona w dzisiejszych czasach”, która zapewniła sukces. Brak jednoznaczności w prezentacji i sprzedaży fotochromów doprowadziło do powstania w ciągu dwóch dekad (1890-1910) trzydziestu tysięcy podmiotów w 45 państwach. Była to „wizualna konkwista” świata, do której nie zaliczyły się nawet duże studia fotograficzne tamtego okresu, takie jak Alinari we Florencji, Sommer w Neapolu lub Adolphe Braun czy Goupil&Cie we Francji. W katalogu sprzedaży za rok 1911, czyli jeszcze przed regresem, związanym między innymi z ograniczeniem wyjazdów turystycznych spowodowanym wybuchem pierwszej wojny światowej, brakowało tylko Argentyny (z wyjątkiem Buenos Aires), krajów Ameryki Południowej, Afryki równikowej i dużej części Azji, południowo-wschodniej Azji oraz Japonii.

Kwestie sprzedaży zostały podporządkowane obrazom dobieranym według schematu kompozycyjnego typowego dla firmy Photoglob. Firma nie wprowadzała znaczących zmian ani zróżnicowania tematów i przedstawień miejsc już ogólnie przyjętych. Zresztą, ze względu na wielu różnych wydawców działających w różnym czasie w różnych miejscach, należało ustalić sztywne kanony konstruowania obrazów: „Schematy lektury przestrzeni wciąż powtarzane, zgodne z zasadami, które umożliwiają obiektywne obrazowanie, nie poprzez kulturę i interpretację autora”.

W ten sposób można zrozumieć, dlaczego przeprowadzano tak wiele poprawek: fotomontaże, dodawanie lub usuwanie osób czy innych elementów. Wszystko w celu dodania przedstawieniom prawdopodobieństwa czy podobieństwa. Zabiegi takie nie miały charakteru tylko dekoracyjnego lecz miały ożywić lub upiększyć kompozycje.

Dzięki kompleksowej strukturze firma Photoglob Co, prawdziwa nowoczesna firma handlowa, zapewniła sobie różnorodną i zróżnicowaną produkcję nowych tematów, nie rezygnując jednak z motywów już utrwalonych. Zaczęła od fotochromów małoformatowych, przedstawiających drzewa, lasy i kwiaty Szwajcarii, następnie przechodziła do kolorów bardziej błyszczących i żywych, wykorzystywanych do ilustracji miejsc coraz dalszych i bardziej egzotycznych, w formatach Extra i Panorama.

Wachlarz tematów obejmował również destynacje turystyczne najczęściej odwiedzane w Europie. Do nich wkrótce dołączyły Ameryka, Bliski i Daleki Wschód, Północna Afryka i kolonie Imperium Brytyjskiego. Motywy gór, szczególnie Alp, ich infrastruktura turystyczna oraz drogi żelazne, które zmieniały wygląd pejzaży, znane już wcześniej z odbitek graficznych, stanowią prawie 25% całości tej produkcji.

Firma Orell Füssli, prawdziwa nowoczesna firma handlowa, której produkty i strategie handlowe oraz produkcyjne były wynikiem wewnętrznego planu logistycznego, zakupiła archiwa lokalnej i zagranicznej konkurencji, pojedyncze fotografie oraz serie fotografii znanych lub mniej znanych autorów w celu stworzenia własnego archiwum. Projekt ten został zrealizowany, a ponadto fotografowie zatrudnieni przez firmę i wysyłani do różnych zakątków świata dokumentowali piękno przyrody, ciekawostki architektoniczne i kolekcje dzieł sztuki.

W ten sposób został zakupiony zbiór znakomitego zakładu w Zurichu, archiwum Schroeder &Cie. Z połączenia tych dwóch firm w roku 1895 powstała spółka Photoglob Co. Rok później opublikowała ona techniką fototypii i kalotypii bogatą kolekcję odbitek monochromatycznych z negatywów ze zbioru Schroedera. Wiele z nich posłużyło również do produkcji fotochromów, dlatego dzisiaj istnieją obie wersje tych samych motywów.

Również ze względu na aspekt handlowy otwierano oddziały w różnych krajach, dzięki czemu powstała zróżnicowana i wciąż rozszerzana rozległa sieć dystrybucji, która obejmowała Szwajcarię, Europę, docierała nawet na Daleki Wschód. W 1893 roku został otwarty londyński oddział Photochrom Zürich Co. Ltd. W 1897 roku, po wejściu Photochromu na rynek amerykański, został otwarty oddział w Detroit. Firma Detroit Photographic Company działała tylko na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady, zajmując się początkowo dystrybucją a później również produkcją. W 1897r dołączył do niej amerykański fotograf William Henry Jackson, wzbogacając zbiory archiwum firmy o około 10.000 negatywów przedstawiających amerykańskie krajobrazy. Wśród nich znajduje się seria poświęcona Yellowstone National Park, zrealizowana w okresie, kiedy Jackson był członkiem United States Geological and Geographical Survey of the Territories. 

Sponsor wystawy: Compagnia di San Paulo 

Patronat honorowy

Janusz Majcher, Burmistrz Miasta Zakopane 

Sponsorzy wystawy w Muzeum Tatrzańskim:

TARPIK, Mała Szwajcaria, Samanta

Ślicznotki na śniegu. Okładki czasopism 1880-1940 

14 czerwca – 13 października 2013 
Galeria Sztuki XX wieku w willi Oksza, ul. Zamoyskiego 25
środa - sobota 10- 18, niedziela 11 - 16 

KOBIETY I GÓRY. Temat trudny ponieważ niesie ze sobą niebezpieczeństwo odniesienia do licznych stereotypów. W okresie pomiędzy XIX i XX wiekiem rozpowszechnia się postać kobiety radosnej, naturalnej, bez problemów, swobodnej, beztroskiej i często chic. Taka kobieta spogląda z litograficznych okładek czasopism okresu fin de siècle oraz jeszcze częściej z okładek pierwszych rotograwiurowych magazynów na początku XX wieku. 

Na wystawie prezentowanych jest sto przedstawień wybranych z kolekcji Museo Nazionale della Montagna. Pochodzą one z okresu pomiędzy rokiem 1886 a 1949, kiedy nadchodzi kres kolorowej ilustrowanej okładki zastępowanej fotografią. Najważniejsze prace to dzieła amerykańskie i francuskie. Do tej pory Stany Zjednoczone i Francja wyznaczają światowe tendencje rozwoju i wciąż one dostarczają podstawowych bodźców i wskazówek dla nowych nurtów. Licznie prezentowane są wysokiej jakości prace z Włoch i Niemiec, a w dalszej kolejności okładki pochodzące z Wielkiej Brytanii, Austrii ora z Kanady. 

Sponsor wystawy: Compagnia di San Paulo 

Patronat honorowy

Janusz Majcher, Burmistrz Miasta Zakopane 

Sponsorzy wystawy w Muzeum Tatrzańskim:

TARPIK, Mała Szwajcaria, Samanta

Piękności w pejzażu górskim. Akt artystyczny. Fotografie Georges-Louisa Arlauda i Marcela Meysa 

15 czerwca – 29 września 
Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi Koliba, ul. Kościeliska 18
środa – sobota 9-17 (lipiec - sierpień 10-18), niedziela 9-15 

Museo Nazionale della Montagna z Turynu prezentuje niewielką lecz znaczącą kolekcję dzieł dwóch fotografów, Georges-Louisa Arlauda(1862-1944) z Genewy i  Marcela Meysa (1885-1972) z Paryża. Obaj znani są jako fotograficy aktów kobiecych “en plein air” tworzonych w latach 1920-1940, charakterystycznych dla mody późnego piktorializmu, zarówno pod względem wyboru tematu jak i sposobu przedstawiania. Obaj autorzy umieszczają postacie kobiece  w naturalnym środowisku, często w niesprzyjającym otoczeniu alpejskim, ale w całkowitej zgodzie z naturą. 

Dotyczy to raczej intencji i efektu końcowego, który ma zwracać uwagę na ciało w swojej dwuznacznej formie: idealnej i erotycznej. Otaczająca to ciało przyroda pozostaje już tylko tłem, arkadią z mitologii greckiej, zamieszkaną przez  najady i driady, nimfy i leśne bóstwa. 

Prezentujemy wybrane tablice o tematyce alpejskiej autorstwa Georges-Louisa Arlauda, który prowadził własne studio fotograficzne w Genewie razem z Ferdinandem Lacombem oraz drugie w Lyonie razem z Frédérickiem Boissonnasem. Jest on autorem licznych kampanii dokumentujących terytorium francuskie i kolonie francuskie (seria Le Visage de la France, opublikowana w tomach od roku 1923) oraz dwóch kampanii fotograficznych o tematyce alpejskiej (jedna z doliny Viège di Saas z roku 1902 i druga z Mont Blanc z roku 1904). Prezentowane są tablice alpejskie, zawarte w portfolio z 1920 roku, wykonane techniką fototypii i zatytułowane Vingt Études de Nu en Plein Air oraz seria heliograwiur niewielkiego formatu. Wybrane prace pochodzą z czasopism o sztuce, reklam oraz zbioru historyczno-artystycznego "Ciels et Sourires de France", którego dyrektorem artystycznym był Arlaud w latach 1929 – 1940. Czasopismo publikowane było przez Laboratori Fluxine di Villefranche dla personelu medycznego.

Kolejne tablice to prace Marcela Meysa, francuskiego malarza i fotografa, korespondenta czasopisma “L'Illustration”, jednego z pierwszych autorów autochromów we Francji. Prezentowany jest zbiór aktów różnego formatu, na których postaci kobiece odwrócone są plecami lub uchwycone w pozycji trzech czwartych na tle górskich widoków, wodospadów i jezior, a otaczająca przyroda, liście lub ostre igły samotnego szczytu nadają im doskonałe ramy. 

Niniejsza wystawa, pochodząca ze zbiorów muzeum w Turynie, prezentuje prace autorów zajmujących się aktami kobiecymi przedstawianymi w sposób "artystyczny" i kierowanymi głównie do męskiej publiczności, co było dość typowe dla piktorializmu lat dwudziestych, trzydziestych i czterdziestych XX wieku. Dzięki technice fototypii, pozwalającej na uzyskanie reprodukcji o ciepłych i miękkich barwach, dzieła te nawiązują do ikonografii i stylu malarstwa akademickiego i próbują oddać artyzm. W przypadku dzieła malarskiego części anatomiczne kobiecego ciała można ukryć odpowiednimi pociągnięciami pędzla, w przypadku fotografii trzeba coś usunąć, poprawić. Można się o tym przekonać na podstawie kilku prezentowanych prac. Jest to unik przed krytyką i cenzurą, pomimo wyraźnego przeznaczenia tego typu odbitek dla męskiego odbiorcy. 

Sponsor wystawy: Compagnia di San Paulo 

Patronat honorowy

Janusz Majcher, Burmistrz Miasta Zakopane 

Sponsorzy wystawy w Muzeum Tatrzańskim:

TARPIK, Mała Szwajcaria, Samanta