Górale w hołdzie Tetmajerowi

12 września w restauracji "Bąkowo Zohylina" odbyła się niecodzienna uroczystość. "Ześli sie" górale z Podhala i Spisza, przyszli zakopiańczycy i turyści, by wspólnie uczcić 145. rocznicę urodzin i 70. rocznicę śmierci wybitnego twórcy literatury młodopolskiej - Kazimierza Przerwy - Tetmajera. Restauracja "pękała w szwach", tak dużo było widzów.

Wieczór słowno-muzyczny przygotował Tatrzański Klub Niezależnych, zapraszając do czytania opowiadań Tetmajera ze zbioru "Na Skalnym Podhalu" Józefa Pitonia, Zofię Majerczyk-Owczarek, Jana Budza, Annę Karpiel i Beatę Denis-Jastrzębską. Gości, w imieniu TKN, przywitał Wojciech Zawiła, a wieczór prowadził Adam Kitkowski. Przybyli m. in. Julian Kowalczyk - vice prezes ZG Związku Podhalan, Wiesław Wójcik -dyrektor Bibiloretki Górskiej w Krakowie, Mieczysław Mantyka - dyrektor Biblioteki Miejskiej w Zakopanem, Marian Matusiak - prezes Klubu Literackiego "Tra-Wers", Jan Budz - prezes Związku Górali na Spiszu. W imieniu Komitetu Honorowego głos zabrał prof. Jacek Kolbuszewski, który przedstawił związki Tetmajera z Podhalem i jego twórczość prozatorską o Podhalu.

Wieczór uświetniły występy górali: kapeli Andrzeja Obrochty-Bartusia, Krzysztofa Trebuni-Tutki z synem Jasiem, żeńskiego zespołu wokalnego i dziecięcej kapeli z Czarnej Góry.

Była to ostatnia impreza z cyklu "Letnie koncerty w Zakopanem", lato 2010, organizowana przez TKN. Sponsorami cyklu byli: Towarzystwo Ubezpieczeń UNIQA, Grand Hotel "Nosalowy Dwór", Restauracja "Bąkowo Zohylina", a partnerami Urząd Miasta Zakopanego i Tatrzańska Agencja Rozwoju, Promocji i Kultury.

Organizatorzy serdecznie dziękują wszystkim, którzy wsparli inicjatywę obchodów Roku Kazimierza Przerwy-Tetmajera na Podhalu.

KAZIMIERZ PRZERWA–TETMAJER
poeta pokolenia przełomu XIX i XX wieku

Napis na bramie Starego Cmentarza w Zakopanem głosi – „ Ojczyzna to ziemia i groby. Narody, które tracą pamięć – tracą życie. Zakopane pamięta.”

Szanowni Państwo, bywają takie rocznice w historii naszego narodu, które pamiętamy zawsze – chrzest Polski, bitwa pod Grunwaldem, II wojna światowa. Są takie postaci w naszej historii, tacy bohaterowie dawnych wieków i współczesnych dni, które włączamy do panteonu Wielkich Polaków, np. Mikołaj Kopernik, Jan III Sobieski, Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Józef Piłsudski, Ignacy Paderewski, Jan Paweł II. W tym panteonie należy umieścić również syna Ziemi Podhalańskiej, związanego z Ludźmierzem (tu się urodził 12 II 1865r.), Krakowem i Zakopanem, Kazimierza Przerwę – Tetmajera. Czas jest jak najbardziej właściwy, gdyż w tym roku mija 145. rocznica urodzin i 70. rocznica śmierci artysty, który od dzieciństwa związany był z Tatrami i Podhalem.

Właśnie Tetmajer stał się mistrzem opisywania pejzażu tatrzańskiego i piewcą góralszczyzny.

Jego wiersze, np. Melodia mgieł nocnych, Pozdrowienie, Anioł Pański, Lubię, kiedy kobieta..., jego opowiadania z tomu „Na Skalnym Podhalu”, czy powieść „Legenda Tatr” - uczą, wzruszają, inspirują kolejne pokolenia młodych Podhalan i Polaków.

Kazimierz Przerwa – Tetmajer był również założycielem ruchu ludowego pod Tatrami i jest, obok W. Orkana, ideowym patronem Związku Podhalan. Należy pamiętać i podkreślać jego patriotyzm i narodowe zaangażowanie w tworzenie Państwa Polskiego po czasach zaborów. To Tetmajer był twórcą i przewodniczącym Komitetu Obrony Orawy, Spisza i Podhala. On właśnie napisał budujący ducha w sercach Polaków esej „O żołnierzu polskim”, gdy trwała I wojna światowa.

Pisarz od początku epoki Młodej Polski dzierżył berło „króla” poezji tatrzańskiej. On, a nie Kasprowicz czy Miciński, napisał ponad 50 wierszy o Tatrach i wiele utworów o góralach tatrzańskich, np. List Hanusi, Legenda o Janosikowej śmierci, Marsz zbójecki.... A z drugiej strony był Tetmajer poetą nowoczesnym – modernistycznym, lubującym się w filozofii F. Nietschego i A. Schopenhauera, stosującym często w twórczości literackiej impresjonizm czy symbolizm. Oprócz poezji, w tym także miłosnej, pisał poematy, opowiadania, powieści, dramaty.

Niestety ostatnie kilkanaście lat życia autora „Legendy o Janosikowej śmierci” to pasmo udręki spowodowanej chorobą i kłopotami rodzinnymi z synem Stanisławem ( pisarz zupełnie przestał tworzyć ). Kazimierz Przerwa – Tetmajer zmarł w Warszawie 18 stycznia 1940r.

Po II wojnie światowej pisano o nim, że był artystą – dekadentem, że jego twórczość jest przepełniona pesymizmem, a jeśli jest już coś warta, to tylko ta część, która dotyczy opisu Tatr i ludu podhalańskiego. Dopiero właściwe miejsce w literaturze polskiej oddał Tetmajerowi Jacek Kolbuszewski, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i dopiero starania dr Wincentego Galicy i Jerzego Waldorfa przyczyniły się do należytego uhonorowania wielkiego pisarza i dzielnego obywatela II Rzeczypospolitej – przeniesiono prochy poety ( i jego syna) z warszawskich Powązek na Pęksowy Brzyzek w Zakopanem.

Tegoroczne przypomnienie postaci Kazimierza Przerwy – Tetmajera jest zwielokrotnionym pamiętaniem o artyście i człowieku, którego talent tak pięknie przeistoczył się w literackie i narodowe dzieło. W zamyśle zakopiańską inicjatywą jest powołanie Muzeum Literatury Tatrzańskiej lub przynajmniej Muzeum Kazimierza Przerwy – Tetmajera w Zakopanem.

Stowarzyszenie
Tatrzański Klub Niezależnych
www tkn.org. pl