Ostrzeżenia obrazkowe na paczkach papierosów od marca 2013

Ministerstwo Zdrowia zakończyło konsultacje społeczne dotyczące wprowadzenia obrazkowych ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach papierosów, pokazujących prawdziwe skutki palenia. Projekt rozporządzenia czeka na podpisanie przez Minister Zdrowia. Ostrzeżenia to skuteczna forma ochrony zdrowia i życia Polaków, zgodna ze światowymi standardami i wymogami unijnymi. W opinii Koalicji Obywatelskiej Tytoń Albo Zdrowie, popieranej przez 30 organizacji medycznych oraz społecznych wprowadzenie w Polsce ostrzeżeń obrazkowych to dobry krok w kierunku zwalczania epidemii palenia tytoniu.

Według raportów WHO co druga osoba używająca tytoniu umrze z tego powodu. W Polsce rokrocznie palenie zabija 70 000 osób. Ramowa Konwencja WHO o Ograniczaniu Użycia Tytoniu (FCTC) wyraźnie wskazuje na potrzebę ostrzegania o fatalnych skutkach palenia oraz wdychania dymu tytoniowego z drugiej ręki. Jednym ze skuteczniejszych sposobów informacji są właśnie ostrzeżenia obrazkowe. Niestety, proponowana w Polsce data wprowadzenia ostrzeżeń obrazkowych z dniem 1 marca 2013 jest ZDECYDOWANIE ZBYT PÓŹNA.

DLACZEGO OSTRZEŻENIA OBRAZKOWE?

• informują w sposób jasny i klarowny o zagrożeniach związanych z używaniem tytoniu,
• ostrzegają o groźnych dla zdrowia, często śmiertelnych skutkach palenia,
• prewencyjnie oddziałują szczególnie na osoby młode, które mogą zacząć palić,
• zmniejszają atrakcyjność paczek papierosów, a tym samym atrakcyjność samego palenia
• niwelują wpływ marketingu tytoniowego - wzmacniają świadomy wybór konsumentów
• mają długotrwałe działanie - efekt zapamiętywania obrazu

ZBYT DŁUGI CZAS WDROŻENIA PRZEPISÓW

Ostrzeżenia obrazkowe na polskich paczkach papierosów w skali świata nie są niczym nowym. Jest to jednak krok w dobrym kierunku. Przepisy, które wymagają umieszczania dużych obrazkowych ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach papierosów przyjęły już 42 państwa, reprezentujące 42% światowej populacji (m.in. Belgia, Wielka Brytania, Łotwa, Szwajcaria, Australia, Brazylia, Kanada, Nowa Zelandia, Tajlandia i wiele innych).

Zdaniem ekspertów po 6 latach obecności ostrzeżeń w formie pisemnej w Polsce palacze na tyle się do nich przyzwyczaili, że traktują je jak nieprzykuwające uwagi tło. Najwyższy czas, aby przypomnieć im o przerażających skutkach palenia w formie ostrzeżeń obrazkowych, które nie tylko zilustrują dotąd czytane informacje, ale ponownie wyostrzą percepcję.

Specjaliści szacują, że ostrzeżenia umieszczone na paczce papierosów będą oglądane przez palacza (wypalającego paczkę papierosów dziennie) co najmniej 7000 razy w ciągu roku, a co najmniej 500 tys. Polaków zaprzestanie palenia po ich obejrzeniu. Ostrzeżenia obrazkowe szczególnie skutecznie wpływają na osoby młode, działając prewencyjnie. Każdy kolejny miesiąc zwłoki w ich wdrożeniu, to okazywanie bierności wobec tego problemu. To ograniczenie szansy dla setek tysięcy palaczy, aby podjęli próbę zaprzestania palenia i zaczęli chronić swoje zdrowie.

Koncerny tytoniowe niejednokrotnie udowodniły, że są w stanie szybko dostosować opakowania do nowych wymogów. W Polsce miało to miejsce w 1998 i 2004 r., kiedy wchodziły w życie nowe tekstowe ostrzeżenia zdrowotne na paczkach papierosów. W Kanadzie ostrzeżenia obrazkowe na paczkach papierosów wprowadzono w ciągu 6 miesięcy (!).

SKUTECZNOŚĆ OSTRZEŻEŃ OBRAZKOWYCH – PRZEGLĄD BADAŃ

• Kanada – 91% palaczy w Kanadzie powiedziało, że zwróciło uwagę na ostrzeżenia, przeczytało je i oglądnęło. Ponadto 90% młodych osób uznało, że ostrzeżenia graficzne dostarczyły im istotnych informacji na temat skutków zdrowotnych używania tytoniu, były celne i zmniejszyły atrakcyjność palenia.
• Australia – po wprowadzeniu ostrzeżeń obrazkowych 85% Australijczyków (w tym większość palaczy) uznało za „bardzo” lub „całkiem ważne” wprowadzenie przez rząd ostrzeżeń zdrowotnych. Po dwóch latach od wprowadzenia dużych ostrzeżeń obrazkowych liczba osób dzwoniących na infolinię, by uzyskać poradę jak rzucić palenie uległa podwojeniu.
• Singapur – badania wykazały, że po wprowadzeniu ostrzeżeń obrazkowych: 28% palących pali mniej papierosów, 14% palących unika palenia przy dzieciach, 12% unika palenia przy kobietach w ciąży.

PODSTAWY PRAWNE

Wprowadzenie ostrzeżeń obrazkowych to krok zgodny z dyrektywą Parlamentu i Rady Europejskiej 2001/37/WE z dnia 5 czerwca 2001 roku w sprawie dostosowania ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych państw członkowskich dotyczących produkcji, prezentacji i sprzedaży wyrobów tytoniowych, zgodnie z którą Komisja Europejska i Rada Unii Europejskiej zalecały umieszczanie ilustracji już w 2009 r. Jest to także w pełni zgodne z zapisami art. 11 Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu, którą Polska ratyfikowała w 2006 roku. Dodatkowo zmiany zgodne są z ustawą o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r.

EKSPERCI O OSTRZEŻENIACH OBRAZKOWYCH

Anna Kozieł - Biuro Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce

„Ostrzeżenia obrazkowe na paczkach papierosów są skutecznym narzędziem informacji o zagrożeniach zdrowotnych związanych z narażeniem na dym tytoniowy. Ostrzeżenia w postaci rysunku lub piktogramu według WHO powinny zajmować co najmniej 50% płaszczyzny opakowania papierosów, zarówno przedniej jak i tylnej jego strony. W celu zwiększenia efektywności oddziaływania zarówno ostrzeżeń obrazkowych, jak i tekstowych wskazane jest ich rotacyjne pojawianie się na paczkach produktów tytoniowych.”

Prof. dr hab. Zbigniew Nęcki – psycholog społeczny, Uniwersytet Jagielloński

 „Wizualne formy działania (obraz) są wielokrotnie silniejsze w oddziaływaniu niż formy słowne. Aktywizują silniejsze emocje i są zdecydowanie jednoznaczne. W apelach tworzonych słowem zawsze jest niedopowiedzenie, a w apelach obrazkowych jest całkowita jednoznaczność przekazu. Obrazy są też znacznie bardziej interesujące, przyciągają uwagę - słowa są atrakcją znacznie mniejszą a więc mają znacznie mniejsze szanse na przeczytanie. Obraz ogląda się chętnie.”

Magdalena Petryniak – koordynator kampanii społecznej Lokal Bez Papierosa.pl, Stowarzyszenie MANKO

„Warto pamiętać, że ostrzeżenia obrazkowe to doskonała reklama społeczna, w tym przypadku o charakterze zdrowotnym. Wykorzystując nośnik opakowania i komunikaty zdrowotne, stale i bezpłatnie oddziałują na konsumentów. Najlepsze reklamy to te oparte na sugestywnych obrazach, wzbudzające emocje, zachęcające do myślenia i zatrzymania uwagi. Obrazki na paczkach papierosów spełniają tę rolę.”

Krzysztof Przewoźniak - ekspert z Centrum Onkologii w Warszawie i Prezes Obywatelskiej Koalicji „Tytoń albo Zdrowie”

„Wnioski z ponad 100 badań naukowych badających skuteczność tego typu ostrzeżeń są jednoznaczne: najskuteczniejsze są ostrzeżenia obrazkowe o bardzo dużej powierzchni (przekraczającej 50% przedniej i tylnej strony opakowania papierosów), które pokazują prawdziwe skutki palenia, tzn. raka, udar mózgu czy przedwczesną śmierć. Wprowadzenie ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach papierosów jest jednym z 6 najważniejszych elementów skutecznej polityki zdrowotnej ograniczającej zdrowotne następstwa palenia tytoniu – epidemii, która co roku zabija prawie 15 razy więcej Polaków niż ginie w wypadkach drogowych. Szacuje się, że po wprowadzeniu ostrzeżeń obrazkowych na paczkach papierosów przynajmniej pół miliona palaczy w Polsce, w większości ludzi młodych, może rzucić palenie lub go nie rozpocznie. Ponadto, Polacy mają prawo zobaczyć co im grozi, zanim zdecydują się na rozpoczęcie palenia lub będą je kontynuować. A nie tylko polegać na informacji podawanej przez producenta, który jest zainteresowany sprzedażą jak największej ilości papierosów – produktu uznanego przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem za jeden z najbardziej rakotwórczych.”