Ród Zamoyskich w Polsce i na Słowacji

Międzynarodowa konferencja w Drużbakach Wyżnych na Słowacji. Są takie rody w polskiej historii, które wyrastają ponad przeciętność, np. Potoccy, Czartoryscy, Sapiehowie, Radziwiłłowie. Do takich znamienitych rodzin zaliczają się również Zamoyscy. Jest rzeczą godną podkreślenia, że ten ostatni możemy obdarzyć mianem – ród bez zdrajców. Kilka dni temu na Słowacji, w uroczym kurorcie Drużbaki Wyżne (Vyšné Ružbachy ) odbyła się międzynarodowa konferencja zatytułowana „Zamoyscy w Polsce i na Słowacji”.

W konferencji udział wzięli, m. in. wykładowca Akademii Ekonomicznej w Katowicach i AWF w Krakowie - dr hab. Zbigniew Kruczek, wykładowca AWF w Krakowie i wieloletni pracownik Muzeum Tatrzanskiego – dr hab. Jerzy M. Roszkowski, studenci Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, radni Rady Powiatu Tatrzańskiego – Edward Tybor i Zbigniew Proszowski, wykładowca Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Stosunków Międzynarodowych (Vysoká Škola Ekonomicka i Medzinárodných Vsťahov) w Bratysławie – doc. judr., dr h.c. Vlastimil Vicen, historycy zamku w Starej Lubowli, prezes Instytutu Zamoyskiego na Słowacji – Radosław Babijczak, przewodnicy tatrzańscy, członkowie Stowarzyszenia Tatrzańskiego Klubu Niezależnych, mieszkańcy Zakopanego, przedstawiciele związku emerytów z powiatu lubowelskiego oraz mieszkańcy wioski Drużbaki Wyżne i kuracjusze goszczący w termach.

Konferencję honorowym patronatem objął JE ambasador Rzeczpospolitej Polskiej na Słowacji Leszek Soczewica Natomiast  Marcin Zamoyski z Zamościa, syn XVI Ordynata (ostatniego) Ordynacji Zamojskiej wystosował list do uczestników konferencji, w którym czytamy, m. in.: Z całego serca dziękuję organizatorom jak i wszystkim prelegentom za udział w tej – dla mojej rodziny – tak ważnej konferencji. Dziękuję za naszą Europę, której Zamoyscy przez wieki byli współtwórcami od Padwy w Italii po Lwów i Lubowlę, Zamość i Warszawę.

Dziś, ta konferencja pozwala nam myśleć o Europie jako naszej wspólnej Ojczyźnie, Ojczyźnie wszystkich mieszkańców naszego kontynentu.
Razem – jak mówił Jan Zamoyski – kształcąc młode pokolenie Europejczyków, Polaków, Słowaków, Czechów, Ukraińców i innych narodów Naszej Europy, możemy myśleć o przyszłości dla naszych dzieci i ich dzieci.

W imieniu organizatorów konferencję otworzyli: Radosław Babijczak – prezes Instytutu Zamoyskich na Słowacji i Adam Kitkowski wiceprezes stowarzyszenia Tatrzańskiego Klubu Niezależnych. Konferencja podzielona była na dwie części, w pierwszej przedstawiano zarówno postaci Zamoyskich związanych ze Słowacją – Starą Lubowlą, Drużbakami,  i  Polską - Zakopanem, Kórnikiem, a także z Hiszpanią – Madrytem. Ciekawe zagadnienie omówił prof. Zbigniew Kruczek – uzdrowiska w Dolinie Popradu. Na koniec tej części obrad wyświetlono film dokumentalny  słowackiego reżysera Stefana Długolińskiego - Stulecia w kamieniu.

W przerwie  między częściami konferencji wszyscy jej uczestnicy udali się na cmentarz parafialny w Drużbakach Wyżnych, by złożyć  kwiaty i zapalić znicze na grobie Zamoyskich (sióstr ostatniego właściciela dóbr lubowelskich). W tym miejscu odczytano list Marcina Zamoyskiego i recytowano okolicznościową poezję w języku słowackim. Warto przypomnieć, że w 2013 roku na renowację nagrobka fundusze wyasygnował Bank Spółdzielczy w Bukowinie Tatrzańskiej.
Druga cześć obrad była poświęcona historii Zamoyskich z Ordynacji Zamojskiej i  Ordynacji Kozłowieckiej, węgierskiej linii tego rodu oraz stosunkom polsko-słowackim w czasie II wojny na Spiszu.

W dyskusji uczestnicy obrad przystali na propozycję, by kolejna konferencja na ten temat odbyła się w Zakopanem. Miłym i ciekawym akcentem towarzyszącym temu wydarzeniu było zwiedzanie uzdrowiska w Drużbakach oraz zwiedzanie zamku w Starej Lubowli. Po zamku oprowadzał  i ciekawie opowiadał jego pracownik - Marian Čiżińský , mieszkanie miejscowości Hniezdne. Warto nadmienić, że w kwietniu b.r. otwarto w zamkowych komnatach wystawę poświęconą rodzinie Zamoyskich, a w szczególności związkom z rodziną Bourbonów z Hiszpanii.

Organizatorem tego popularno-naukowego wydarzenia  był Instytut Zamoyskiego N.O., a partnerami: Stowarzyszenie Tatrzańskiego Klubu Niezależnych i Termy Vyšné Ružbachy.

Patronat medialny sprawowała Telewizja Koszyce.
A oto kilka wypowiedzi o tym spotkaniu.

Prof. Jerzy Roszkowski, wykładowca AWF w Krakowie powiedział:
Cieszę się, że na Sławacji powstał Instytut Zamoyskiego jako instytucja działająca non profit, a jednocześnie jako przejaw oddolnej, społecznej inicjatywy. Daje to wielkie możliwości współpracy Polaków i Słowaków w pasie przygranicznym, tym bardziej, że rodzina Zamoyskich mieszkała i działała właśnie na granicy Podhala i Spisza.

Konferencja była dobrze przygotowana merytorycznie, referaty dotyczły w równym stopniu historii rodu Zamoyskich, jak i ich życia współczesnego. Warto zaznaczyć również marketingowe podejście zarządzających obecnie uzdrowiskiem. Nie omieszkali oni promować Drużbaków Wyżnych wśród Polaków obecnych na konferencji.

Lekarz weterynarii Szymon Wajda z Zakopanego powiedział:
Byłem pierwszy raz w tym uzdrowisku na Słowacji. Jest to urocze miejsce na wypoczynek i spotkania naukowe. Konferencja merytoryczna, niektóre referaty bardzo interesujące. Dobrze, że konferencję połączono ze zwiedzaniem zamku w Starej Lubowli, który związany jest z polskimi rodami Lubomirskich i Zamoyskich. Myślę, że taa współpraca będzie kontynuowana w przyszłości.

Wiceprezes Związku Kombatantów w Starej Lubowli, Ladislav Šľachtovský  powiedział:
Cieszymy się, że Polacy tak licznie przyjechali na naszą konferencję. Proszę jak najczęściej odwiedzać piękny, historyczny Spisz. Polityka historyczna jest ważną płaszczyzną współpracy między naszymi narodami.

W tym miejscu warto powiedzieć kilka zdań o rodzie Zamoyskich.
W historii polskich rodów magnackich Zamoyscy są rodem wyjątkowym pod wieloma względami. Był i jest to ród ludzi walecznych, wykształconych, ofiarnych, dobrych organizatorów, mecenasów i darczyńców. Z tej rodziny wywodzą się budowniczowie silnej i niepodległej I Rzeczypospolitej, np. kanclerz i hetman wielki koronny - Jan Zamoyski założyciel w XVI w. Zamościa, którego potomek jest obecnie prezydentem tego miasta, reformatorzy i darczyńcy schyłku XVIII w., np. kanclerz wielki koronny Andrzej Zamoyski, który darował 200 tysięcy złotych polskich na potrzeby skarbu, żołnierze i dyplomaci  pierwszej połowy XIX w., np. generał Zamoyski, który brał udział w Powstaniu Listopadowym , później objął kierownictwo polityki zagranicznej stronnictwa Hotel Lambert w Paryżu., a także zabiegał o przychylność papieży dla niepodległości Polski, społecznicy i pozytywiści  drugiej połowy XIX w., np. brat ordynata, Andrzej hr. Zamoyski, który był prezesem Towarzystwa Rolniczego,  pozytywistycznej pracy organicznej i organizował zjazdy ziemian w swoim majątku Klemensów, dyplomaci i politycy XX wieku, np. wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu Maurycy Klemens Zamoyski, który był ambasadorem RP w Paryżu, sprawował urząd ministra spraw zagranicznych i był kandydatem na urząd Prezydenta RP w 1922 roku, artyści i sportowcy, np. rzeźbiarz - August Zamoyski, który po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku mieszkał w Zakopanem i ze S. I. Witkiewiczem współtworzył grupę „Ekspresjonistów Polskich"(z tego okresu pochodzą jego sukcesy sportowe, np. przejazd rowerem z Paryża do Zakopanego), Jan Zamoyski, po 1989 roku został senatorem RP.

Zatem rodzina Zamoyskich jest to ród budzący szacunek i uznanie, gdyż działalność pro publico bono rodzina ta stawiała wyżej niż własne dobro i prywatne ambicje. Dzisiaj prochy Zamoyskich spoczywają w Polsce, Anglii, Hiszpanii, we Włoszech i na Słowacji. Potomkowie kanclerzy, ordynatów i hrabiów mieszkają w ojczyźnie i na emigracji. Zarówno dawni, jak i współcześni Zamoyscy szczycą się historią swojej rodziny. Jedno miano wyróżnia ich spośród wielu polskich czy europejskich rodów – jest to ród wielkich patriotów i ofiarnych społeczników.