Polsko-słowackie relacje na Konferencji Naukowej

Od kilku lat w pierwszej połowie roku Katedra Histórie Filozofickej Fakulty Univerzity Mateja Bela w Banskej Bystrici organizuje Międzynarodową Konferencję Naukową pod wspólnym hasłem „Slovensko v rokoch neslobody 1938 – 1989”. W roku bieżącym, w dn. 11-12 w maja 2015 r., odbyła się kolejna szósta już edycja, której tematem wiodącym było „Slovensko a Európa v rokoch 1938 – 1989“. W sesjach obok słowackich historyków, biorą także udział badacze z Czech, Niemiec, Ukrainy, Węgier i oczywiście z Polski. Trzykrotnie w konferencjach uczestniczył Robert Kowalski reprezentując Uniwersytet Rzeszowski oraz Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu.

W tegorocznej edycji, która odbyła się w miejscowości Považská Bystrica wygłosił referat zatytułowany „Polsko-słowackie rokowania graniczne z jesieni 1938 r. w świetle doniesień prasy czeskiej oraz raportów prasowych Konsulatu RP w Morawskiej Ostrawie“. W trakcie swojego wystąpienia, szczegółowo omówił raporty prasowe przygotowywanych przez Jan Bociański kierownika Konsulatu RP w Morawskiej Ostrawie, obejmującego swym zasięgiem oddziaływania Czeskie Morawy. Zawierają one szereg cennych informacji na temat reakcji prasy czeskiej na ówczesną sytuację społeczno-polityczną na Słowacji oraz prowadzonych przez Bratysławę i Warszawę dwustronnych rokowań granicznych. W okresie od 1 listopada 1938 r. aż do 7 grudnia tegoż roku, zostało sporządzonych kilkanaście tego typu dokumentów, które niemal w całości zachowały się w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

Wydział Prasowy Konsulatu w Morawskiej Ostrawie dokonywał przeglądu najczęściej trzy czeskojęzyczne dzienniki: „Lidove Noviny”, „Česke Slovo" oraz „Moravskoslezsky Denik", tudzież ukazujący się w Bratysławie niemieckojęzyczny dziennik „Grenzbote".  Jak wykazały badania niemal wszystkie artykułu publikowane w prasie czeskiej, opracowywane był na oficjalnych materiałach prasowych dostarczanych przez Słowacką Agencję Informacyjną oraz przez Dziennik „Slovaka", oficjalny organ Słowackiej Partii Ludowej Andreja Hlinki (Hlinkova Slovenska Ludova Strana - HSL'S).

Dokonując analizy artykułów publikowanych na łamach czeskich dzienników, trudno nie odnieść wrażenia, iż czescy dziennikarze zastosowali tzw. „podwójną moralność”. Publikowali bowiem artykuły pisane w skrajnie odmiennym duchu do tego, jaki dominował jeszcze przed wybuchem kryzysu monachijskiego czy tez w okresie, gdy HSL'S poruszyło kwestię prawa narodu słowackiego do samostanowienia. Można odnieść wrażenie, jakby niemal w „jednej chwili” zupełnie zapomniano o tym, że jeszcze do niedawna Czesi całkowicie odmawiali im takiego prawa, lansując nieustannie poglądy Tomaśa Garrigue Masaryka o jednym narodzie - czechosłowackim. Takie stwierdzenie jest o tyle zasadne, gdyż w momencie wysunięcia przez Warszawę roszczeń terytorialnych, Słowacy nieoczekiwanie zyskali „sojusznika” w postaci rządu w Pradze, solidaryzującego się z nimi i wspierającego w walce o nienaruszalności obszaru etnicznego. Taki właśnie obraz, z goła fałszywy co do intencji, zaczął dominować w listopadzie i grudniu w parsie czeskie.

Wyjazd na Słowację był niezwykle udanym i owocnym spotkaniem podczas którego dyskutowano z zagranicznymi badaczami zarówno o kwestiach będących przedmiotem konferencji, ale także o aktualnych problemach polityki zagranicznej państw naszego regionu. Nie mogło zatem zabraknąć rozmów na temat stosunku naszych krajów do wojny na wschodzie Ukrainy czy też aktywnej roli w tym konflikcie Rosji.

Korzystając z okazji serdecznie dziękujemy organizatorom w tym szczególnie PhDr. Antonowi Hrubovi za zaproszenie, życzliwe przyjęcie i możliwość wygłoszenia referatu oraz za szalenie interesujące kuluarowe rozmowy. (roch)