"Najstarsze osadnictwo w Tatrach i na Podtatrzu w świetle badań archeologicznych"

Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu, Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej im. dra Jana Bednarskiego serdecznie zapraszają na WIECZORNE SPOTKANIE W BURSIE GIMNAZJALNEJ Z HISTORIĄ, TRADYCJĄ I KULTURĄ W TLE oraz połączony z prezentacją multimedialną wykład mgr Katarzyny Kerneder - Gubała i mgr Sylwii Buławki (Instytut Archeologii i Etnologii PAN) "Najstarsze osadnictwo w Tatrach i na Podtatrzu w świetle badań archeologicznych", który odbędzie się w dniu 28 listopada (poniedziałek)  2016 r. o godz. 18.00 w budynku Bursy Gimnazjalnej, ul. Nadwodnia 5  w Nowym Targu.

Wykład pt. „Najstarsze osadnictwo w Tatrach i na Podtatrzu w świetle badań archeologicznych” ma na celu prezentację dotychczasowego stanu wiedzy o osadnictwie po polskiej, jak i słowackiej stronie Tatr i przyległych obszarów w najstarszych okresach dziejów ludzkości, opartego o prowadzone tutaj badania archeologiczne. Skrótowo przedstawiona zostanie także historia badań profesjonalnych, jak i amatorskich poszukiwań śladów pobytu prehistorycznego człowieka w Tatrach.

Największy nacisk położony będzie na osadnictwo epoki kamienia, kiedy funkcjonowały tu zbieracko –łowieckie społeczności paleolitu i mezolitu(starsza i środkowa epoka kamienia) oraz pierwsi rolnicy i hodowcy z okresu neolitu i eneolitu (młodsza epoka kamienia).Zaprezentowana zostanie także problematyka związana z osadnictwem późniejszych okresów: epoki brązu, epoki żelaza po średniowiecze. Zagadnienia przedstawione będą na szerszym tle osadnictwa epoki kamienia sąsiednich terenów.

W trakcie wykładu odbędzie się też prezentacja surowców krzemionkowych (krzemieni, radiolarytu, obsydianu – szkliwa wulkanicznego, rogowców i in.), które służyły człowiekowi epoki kamienia do produkcji narzędzi, ze szczególnym uwzględnieniem skał występujących lokalnie, jak też przekrojowe omówienie sposobów wytwarzania takich form.

Na północnym Podtatrzu, w dolinie Białki najstarsze pozostałości osadnictwa (Jaskinia w Obłazowej), związane są z obecnością człowieka neandertalskiego (paleolit środkowy),a także anatomicznie współczesnego (paleolit górny). Z młodszej części paleolitu(paleolit późny) pochodzi znalezisko wióra krzemiennego z samych Tatr, jak też bogate stanowiska we wschodniej części powiatu nowotarskiego – w Sromowcach Wyżnych Kątach, Sromowcach Niżnych, w zachodniej części Podhala – stanowiska Dział, Koniówka, Podczerwone i in. Ślady bytności człowieka w okresie mezolitu znane są przede wszystkim z Orawy (Jabłonka), natomiast z okresu neolitu także z Tatr (Dolina Kondratowa), z Zakopanego, gdzie odkryto siekierę kamienną oraz innych punktów osadniczych w Nowym Targu (zaginiona motyka z poroża), Łapszance, Czorsztynie i in. Wzdłuż głównych arterii wodnych znajduje się także szereg pojedynczych znalezisk, stanowiących potwierdzenie eksploatowania tego obszaru przez społeczności epoki kamienia.

Popołudniowej stronie Tatr także znajduje się szereg stanowisk archeologicznych datowanych również od paleolitu środkowego, czego przykładem jest stanowisko w Ganowcach, gdzie odkryto odlew czaszki neandertaczyka, poprzez paleolit górny związany z człowiekiem anatomicznie współczesnym (Haligovce, Jaskinia Aksamitka), po neolit, który manifestuje się na wielu stanowiskach archeologicznych w postaci pozostałości osad mieszkalnych i luźnych znalezisk. Najwyżej położone obecnie znane stanowisko w Tatrach znajduje się w Studennej Dolinie, gdzie odkryto miedziany topórz tego okresu.

Ślady osadnictwa pochodzą także z późniejszych okresów. Na stanowiskach, gdzie prowadzono badania archeologiczne, odkrywano zarówno pojedyncze fragmenty naczyń, wytworów z brązu czy żelaza, jak i osady, cmentarzyska, duże grodziska i inne stanowiska o charakterze obronnym.

* * *

Mgr Katarzyna Kerneder-Gubała, pochodzi z Zakopanego, absolwentka Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku Archeologia na Wydziale Historycznym. Obecnie pracownik naukowym (asystentem)  w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Uczestniczka szeregu konferencji naukowych.
Mgr Sylwia Buławka, pochodzi z Zakopanego, absolwentka Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku Archeologia na Wydziale Historycznym. Obecnie doktorantką w IAE PAN w Warszawie. Uczestniczka szeregu konferencji naukowych.