Zamki, dwory i klasztory warowne między Dunajcem i Popradem

Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu oraz Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej im. dr Jana Bednarskiego zapraszają na Wieczorne spotkanie w Bursie Gimnazjalnej z historią, tradycją i kulturą w tle oraz połączony z prezentacją multimedialną wykład dr Krzysztofa Moskala pt. Zamki, dwory i klasztory warowne między Dunajcem i Popradem, który odbędzie się 30 marca o godz. 18.00 w budynku Bursy Gimnazjalnej, ul. Nadwodnia 5 w Nowym Targu.

W piątek 30 marca 2012 r. o godz. 18.00 Polskie Towarzystwo Historyczne oraz Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej zapraszają na kolejny wykład z cykl "Wieczorne spotkania w Bursie Gimnazjalnej z historią, kulturą i tradycją w tle". Jego gościem będzie dr Krzysztof Moskal, który wygłosi połączony z prezentacją multimedialną odczyt zatytułowany „Zamki, dwory i klasztory warowne między Dunajcem i Popradem”. Po zakończeniu spotkania w przyziemiach gmachu zostanie otwarta wystawa historyczna pod tym samym tytułem. Będzie ona dostępna dla wszystkich zainteresowanych w godz. 9.00-16.00, po wcześniejszym umówieniu w siedzibie PTH i Towarzystwa Bursy Gimnazjalnej lub telefonicznie pod tel. 502 418 742. Serdecznie zapraszamy.

* * *

Dunajec i Poprad należą do najbardziej malowniczych rzek Polski i Słowacji, a niektóre ich odcinki zaliczane są do atrakcji turystycznych na skalę europejską. Przecinają one liczne pasma górskie, stanowiąc wraz ze swoimi dolinami naturalne drogi łączące kraje po obu stronach Karpat. Dzieje osadnictwa w dolinach Dunajca i Popradu liczą już wiele tysięcy lat, a miejscowości położone nad tymi rzekami często mają dużo starszą historię, niż wskazuje na to data ich lokacji lub pierwsza wzmianka w źródłach pisanych.

Umiejętność budowania umocnień towarzyszy rozwojowi ludzkości od tysiącleci. Zastąpienie budowlą, czyli tworem myśli ludzkiej, tego, co w dziedzinie zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa zapewniała natura, było milowym krokiem cywilizacji. Począwszy od rowu i plecionego płotu, przez wały ziemne, mury, baszty, basteje, do bastionów obronne budowle powstawały także nad Dunajcem i Popradem. Najstarszym przedstawionym na wystawie obiektem jest obronna osada w Maszkowicach sprzed prawie dwóch i pół tysiąca lat. Wczesne średniowiecze w okresie plemiennym to epoka wielkich grodów, z których część była zamieszkała, a część pełniła funkcje refugialne. Poza grodem w Naszacowicach upadły one po wejściu ziem nad Dunajcem i Popradem do państwa piastowskiego. Zastąpiły je mniejszych rozmiarów grody kasztelańskie w Podegrodziu i Wojniczu. W drugiej połowie XIII wieku zarówno po stronie polskiej, jak i węgierskiej zaczęły powstawać zamki murowane. Często spotykanym ich elementem była cylindryczna wieża główna. Z czasem mniej poświęcano uwagi obronności, a więcej wygodzie mieszkańców i modzie architektonicznej. Umocnienia budowano także wokół niektórych miast (Nowy Sącz, Tarnów) i klasztorów. Pod koniec XVI wieku ukształtował się charakterystyczny dla tych terenów po obu stronach granicy model dworu kasztelowego zwieńczonego attyką.

Krzysztof Moskal, ur. 1968 w Tarnowie, doktor teologii dogmatycznej KUL, wiceprezes Stowarzyszenia "Zamek Tarnowski", członek PTH i PTTK, przewodnik terenowy. Autor publikacji z dziedziny teologii, historii i architektury obronnej, m.in. In castro nostro tarnoviensi, Tarnów 2004, Zamki w dziejach Polski i Słowacji. Między Wisłą a Hornadem, cz. 1, Nowy Sącz 2004, cz. 2, Nowy Sącz 2005, Leliwici z Melsztyna, Nowy Sącz 2007,

Grody i zamki nad Dunajcem i Popradem, Nowy Sącz 2011.

Projekt wykładów dofinansowany jest przez Urząd Miasta Nowego Targu.