"Wolna Europa"

W Auli Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu odbyła się konferencja pn. „Wolna Europa”. Nowotarski Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego miał zaszczyt i przyjemność współpracować z Burmistrzem i Urzędem Miasta Nowego Targu przy realizacji tego przedsięwzięcia. W sesji, która odbywała się w ramach projektu Town Twinning „Europa to nasz dom”, uczestniczyły delegacja miast partnerskich: Kieżmark ze Słowacji, Evry z Francji i Radevormwald z Niemiec oraz samorządowcy, studenci i uczniowie podhalańskich szkół średnich.

Jeden bloków tematycznych poświęcony został historii integracji europejskiej. Otwierający go Robert Kowalski Prezes PTH w Nowym Targu powiedział:

„Idea zjednoczonej Europy pojawiała się od wieków w koncepcjach filozofów oraz w wielu programach politycznych. Jakkolwiek w epoce nowożytnej zwyciężyła koncepcja rozwoju państw narodowych, to jednak co jakiś czas politycy wysuwali tego typu propozycje zjednoczeniowe, które jednak nigdy nieostały zrealizowane. Wybuch II wojny światowej i jej skutki takie jak ogromne zniszczenie kontynentu i straty demograficzne oraz utrata hegemonii politycznej i ekonomicznej państw europejskich na rzecz dwóch nowo powstałych supermocarstw: USA i ZSRR, spowodowały, iż idee integracji europejskiej znów zyskały na aktualności. Podział kontynentu na dwa wrogie sobie obozy polityczne, w którym znalazły się nasze Narody w jednym Niemcy i Francuzi w drugim Polacy i Słowacy, spowodował, iż drogi do Wolnej Europy, jaką dzisiaj znamy były diametralnie różne. To co dziś dla młodego pokolenia wydaje się być oczywistym jak choćby swoboda podróżowania, miejsca osiedlania czy podjęcia pracy - będące synonimem wolności, jeszcze dwie dekady temu było dla mieszkańców Europy wschodniej czymś zupełnie abstrakcyjnym. Dlatego, aby zrozumieć proces integracji, tudzież zmiany jakie obecnie dokonują się na naszych oczach, powinniśmy poznać te dwie drogi prowadzące do przystanku „Wolna Europa”. Stąd zrodził się pomysł zorganizowania bloku tematycznego poświęconego właśnie historii integracji europejskiej.”

Jako pierwsza głos zabrała Pani dr Dorota Semków-Chajko z Uniwersytetu Rzeszowskiego, która wygłosi referat pt. „Francja i Niemcy w procesie integracji Europy Zachodniej po II wojnie światowej”. W swoim wystąpieniu mówiła m.in.:

„Koniec II wojny światowej, a zarazem początek zimnej wojny oraz rywalizacja wrogich bloków państw wskrzesiły w zachodniej Europie idee integracyjne. Żaden europejski kraj nie wyszedł z wojny bez zniszczeń, co mobilizowało państwa Starego Kontynentu do współdziałania zarówno na płaszczyźnie ekonomicznej, jak również politycznej. Niewątpliwie państwami, które napędzały proces integracji były Francja oraz Niemcy. Można wręcz uznać, iż był to duet, który w okresie powojennym wywarł największy wpływ na proces integracji europejskiej. Należy tym samym podkreślić, iż była to współpraca państw, które do momentu zakończenia II wojny światowej funkcjonowały w dwóch przeciwstawnych sobie blokach. Również po zakończenie II wojny stosunki pomiędzy tymi dwoma krajami pozostawały napięte. Przełomowym wydarzeniem w stosunkach na linii Francja Niemcy była inicjatywa francuskiego polityka Roberta Schumana o utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. W efekcie jej realizacji nastąpiło nie tylko przełamanie wzajemnych barier wrogości z dawnych lat ale dało podstawę do przyjaźni i uruchomiło machinę procesów integracyjnych. Integracja europejska szybko stała się zatem jednym z priorytetów racji stanu zarówno Francji jak i Niemiec (RFN).”

Drugi referat zatytułowany „Zza żelaznej kurtyny – droga Polski i Słowacji do Unii Europejskiej” wygłosił dr Łukasz Lewkowicz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W swoim wystąpieniu dr Lewkowicz mówił m.in.:

„Przełomowym wydarzeniem dla europejskich aspiracji Słowacji był szczyt UE w Kopenhadze 22 czerwca 1993 r., podczas którego kraje członkowskie wyraziły zgodę na poszerzenie tej organizacji po spełnieniu pewnych warunków politycznych i ekonomicznych W przypadku Słowacji problemem było stanowisko rządu Vladimira Mecziara wobec mniejszości węgierskiej i romskiej. Słowackie problemy wewnętrzne spowodowały w czerwcu 1997 r. Komisja Europejska oceniła, że ten kraj nie spełnił kryteriów kopenhaskich. UE podjęła decyzję wykluczającą Słowację z pierwszej grupy państw rozpoczynających negocjacje akcesyjne.

Istotny przełom nastąpił po wyborach parlamentarnych z września 1998 r., gdy misję tworzenia rządu powierzono proeuropejskiemu liderowi Słowackiej Koalicji Demokratycznej Mikulaszowi Dzurindzie. Przedstawiciele UE pozytywnie ocenili wyniki tych wyborów. Rząd M. Dzurindy ogłosił 24 lutego 1999 r. plan intensyfikacji procesu integracji z UE. Na początku listopada 1999 r. przewodniczący Komisji Europejskiej Romano Prodi opowiedział się za przyśpieszeniem procesu rozszerzenia UE i rozpoczęciem negocjacji ze Słowacją. W grudniu 1999 r. w Helsinkach Rada Europejska zaakceptowała tę propozycję i podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji z grupą państw, którą od tego czasu zaczęto określać helsińską. Rok 2000 można określić jako przełomowy w rokowaniach UE z Republiką Słowacką. W tym czasie Słowacja stała się jednym z liderów procesu negocjacyjnego. Negocjacje ostatecznie zamknięto przed szczytem UE w Kopenhadze, który miał miejsce 12-13 grudnia 2002 r. Rada Europejska podjęła wtedy decyzję o zatwierdzeniu wyników rokowań akcesyjnych z krajami środkowoeuropejskimi. Po zakończeniu procesu negocjacyjnego kolejnym etapem było ustalenie traktatu akcesyjnego. Dokument ten został podpisany przez Słowację 16 kwietnia 2003 r. w Atenach. Kolejnym krokiem była ratyfikacja traktatu akcesyjnego i przeprowadzenie referendum akcesyjnego. Na Słowacji referendum odbyło się 16 i 17 maja 2003 r. Wzięło w nim udział 52,15% obywateli uprawnionych do głosowania. Spośród nich aż 92,46% opowiedziało się za członkostwem w UE, a tylko 6,2% było przeciw. Z dniem

1 maja 2004 r. Słowacja stała się pełnoprawnym członkiem UE.”