Zamek Pieniny znany i nie znany

W nowotarskiej Bursie Gimnazjalnej im. dra Jana Bednarskiego odbył się otwarty wykład kolejny z cyklu „Wieczorne spotkania z historią, kultura i tradycją w tle”. Z interesującym odczytem pt. „Zamek Pieniny w świetle badań archeologicznych” wystąpiła p. mgr Anna Wawrzczak archeolog , pracownik Muzeum Uzdrowiska w Szczawnicy. Podczas swojego wystąpienia, uzupełnionego prezentacją multimedialną, autorka opowiadała o badaniach archeologicznych jakie prowadzone była na zamku Pieniny. Pierwsze prowadził Tomasz Szczygielski w latach 1938-1939.

Niestety, wyniki tych prac m.in. odnalezione artefakty zaginęły bezpowrotnie w czasie okupacji. Kolejne badania prowadzone były w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. Ostatnie, realizowane przez Pieniński Park Narodowy, mające raczej charter prac zabezpieczających, w pierwszej dekadzie XXI. Autora przypomniała, iż pierwsza wiarygodna wiadomość o zamku pochodzi z początku XIV w. Jest nią informacja, że schroniła się w nim księżna Kinga wraz z zakonnicami z klasztoru klarysek w Starym Sączu podczas trzeciego najazdu Mongołów w 1287 r. Uwiarygodniają to wyniki badań wykopaliskowych z końca lat 70. XX w., dzięki którym naukowcy łączą budowę zamku z osobą księżnej. Do XIV w. wieku pełnił funkcję refugium, a w następnym stuleciu przestano go użytkować. Pierwszą analizę o charakterze naukowym przeprowadził Szczęsny Morawski. Kolejne prace konserwatorskie, prowadzone z dużymi przerwami do roku 2004 potwierdziły, że zamek pochodzi z XIII w. i wiąże się ze św. Kingą.

Częściowo przebadano teren przy murze tarczowym oraz fundamenty przylegających do niego kilku budynków. Zamek był niewielki, ograniczony górzystym terenem i perfekcyjnie wtopiony w naturalne skalne grzbiety. Mur obronny o długości 100 m i ponad metrowej grubości, wykonano z miejscowych skał wapiennych. Od zachodniej strony znajdowała się brama, pod nią piwnica. Za bramą kolejne budynki m.in. jeden z nich zwany cysterną, związany z okresowym wyciekiem wody. Od wschodniej strony kwadratowe fundamenty, przypominające również układ bramny. Do końca nie wiadomo kto zniszczył warownię.

Jedna z hipotez mówi że mogły to być oddziały Ścibora ze Ściborzyc, który spustoszył ziemię sądecką w 1410 r. Według innej hipotezy zamek zniszczyli husyci, którzy najechali Spisz w 1433 r. W roku 1904 na zamkowych ruinach wybudowano drewnianą pustelnię, w która funkcjonowała do 1949 r.

Organizatorem cyklu wieczornych spotkań w nowotarskiej Bursie są Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu oraz Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej im. dra Jana Bednarskiego. Projekt dofinansowany jest ze środków Urzędu Miasta Nowego Targu.

Kolejny wykład zaplanowano na 27 listopada 2013 r.