„Karpaty pełne czarów”- dwudniowa konferencja w Nowym Targu

To nie przypadek, że 22 czerwca, dzień po przesileniu letnim i dwa dni przed świętem Jana Chrzciciela (czyli nocą Kupały) odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa dotycząca ludowych wierzeń, medycyny i magii, zatytułowana „Karpaty pełne czarów”. W dniu tym udało nam się skupić w Nowym Targu naukowców i doktorantów z różnych środowisk, którzy w 10 referatach przedstawili swoje wyniki badań w ramach omawianych zagadnień.

W ramach trzech bloków tematycznych poruszono różne zagadnienia. Była więc mowa o demonach w wierzeniach ludowych Zagórzan (wykład Magdaleny Dyląg), obrzędowości rodzinnej Romów (Wioleta Kaźmierska), tajemnych miejscach na polskim Spiszu (Elzbieta Łukuś), czarodzieju Bulandzie z Gorców (Katarzyna Ceklarz) i apotropeicznych roślinach stosowanych w medycynie ludowej (Joanna Typek). Przedstawiono także rytuału magiczne stosowane przez znachorów i wiejskie czarownice w dawnych wsiach galicyjskich (Marzena Kotarbicka-Borys), sposoby rzucania i odczyniania uroków (Joachim Popek, Anna Buńda-Dorula), elementy kosmiczne obecne w magii (Urszula Janicka-Krzywda) oraz te wystepujące w kulturze Łemków (Wioleta Brej). W ramach towarzyszących konferencji warsztatów kulturoznawczych zapoznano słuchaczy z symboliką i magicznym znaczeniem poszczególnych elementów góralskiego stroju, a także z wyobrażeniami najczęściej występujących demonów w górach (strzyg, płanetników, boginek, zmory i błędnych ogników). Na zakończenie wyświetlono film dokumentalny pt. „Nawiedzenie” (tytuł oryginalny: „Ivetka a hora”, reż. Vít Janek, 2008), traktujący o kulcie maryjnym w Litmanovej na Słowacji.

Dzień wcześniej odbyły się także dwa warsztaty kulturoznawcze. Katarzyna Ceklarz (Stowarzyszenie Kulturowy Gościniec) przybliżyła „Magię góralskiego stroju”, natomiast Magdalena Dyląg (Muzeum Regionalne w Limanowej, PTH o/Limanowa) przypominała „W co wierzyli nasi dziadowie”.

Organizatorem konferencji było Polskie Towarzystwo Historyczne oddział w Nowym Targu oraz Limanowej i w Tarnowie, a także Stowarzyszenie Kulturowy Gościniec z Rabki-Zdroju i stowarzyszenie Bursy Gimnazjalnej im. dra J. Bednarskiego w Nowym Targu.

Patronat medialny nad konferencją objął kwartalnik „Tatry” oraz „Gazeta Górska”, a mecenasem sesji było Miasto Nowy Targ. Materiały pokonferencyjne podsumowujące spotkanie zostaną opublikowane w formie zbiorczej pracy w pierwszym kwartale 2014 roku.

Ciekawostką jest, że wśród wszystkich referentów znalazł się tylko jeden mężczyzna, reszta to same kobiety. Czyżby więc był to taki mały „zlot czarownic”? Fakt, że gdy zaczęły się wykłady nagle jasne i słoneczne niebo zamieniło się w rzucające piorunami zwały ciemnych chmur. Mówiono także, że w Bursie Gimnazjalnej przeraźliwie skrzypiały drzwi, a zawieszone na ścianach kartki z informacjami, w której sali odbywa się sesja, ciągle spadały na podłogę…