Odkrywanie prawdy o Związku Nauczycielstwa Polskiego w okresie komunizmu

Gościem ostatniego wykładu z cyklu „Wieczorne spotkanie w Bursie Gimnazjalnej z historia kulturą i tradycja w tle” była mgr Jadwiga Jurkowska, który przybliżyła historię Zarządu Oddziału Powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego w Nowym Targu w latach 1945-1975. Autorka jest pracownikiem Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej w Nowym Targu. W swoim dorobki ma wielu publikacji popularno-naukowych oraz kilka wystaw czasowych. Jest także sekretarzem Zarządu Oddziału PTH w Nowym Targu i organizatorką z ramienia Towarzystwa Warsztatów Metodycznych dla nauczycieli. Ponadto jest przewodnikiem beskidzkiemu i aktywnym działaczem Oddziału Gorce PTTK w Nowym Targu.

Odczyt Jagody Jurkowskiej został przygotowany na podstawie zachowanych protokołów posiedzeń Zarządu ZNP w Nowym Targu. Dokumenty te nie były dotychczas prezentowane i stąd przygotowane wystąpienie miało charakter odkrywczy. Autorka zapoznała się także z obszernym materiałem statystycznym i sprawozdawczym, co z kolei pozwoliło na zaprezentowanie rozwoju zarówno placówek oświatowych na terenie Podhala, Spisza i Orawy w latach 1945-75, ale także spojrzeć na problemy, z jakimi borykali się nauczyciele pracujący w tych placówka.

Głównym jednak zagadaniem przedstawionym w referacie było powstanie i organizacja Zarządu Oddziału Powiatowego ZNP w Nowym Targu oraz podstawowych form działalności ZOP tj. kulturalno-oświatowej oraz socjalno-bytowej. ZNP prowadził w tym okresie nieustannie zmagania z władzami o należny nauczycielom statut prawny, społeczny i materialny, o demokratyczny kształt edukacji oraz zachowanie własnej niezależnej tożsamości

Jak podkreśliła autorką dzieje ZNP stanowią integralny składnik historii polskiej oświaty i kultury. Jest ona także ściśle powiązana z funkcjonowaniem państwa, jednostek samorządu terytorialnego, struktur społecznych i gospodarczych, przypomnijmy w okresie, w którym Polska funkcjonowała w ramach systemu komunistycznego. To niewątpliwie miało wpływ na rozwój szkolnictwa – walka i likwidacja analfabetyzmu, ale także na oczekiwania władz komunistycznych wobec nauczycieli. Z zachowanych dokumentów wyłania się bowiem obraz frontu walki o dusze młodego pokolenia i roli w tej walce pracowników oświaty. Jak słusznie zauważyła autorka, do pełnego obrazu dziejów Związku niezbędne są dalsze badania w tym zarówno w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej, ale przede wszystkim wśród żyjących jeszcze nauczycieli i pedagogów. Ich w wiedza w tym zakresie jest bezcenna.

Dlatego nasz wspólny: autorki i Polskiego Towarzystwa Historycznego apel  o pomoc w odtworzeniu pełnego obrazu oświaty w Nowym Targu i na Podhalu, w całym 50-cio letnim okresie PRL-u. Zwracamy się z prośba o udostępnienie swoich relacji, dokumentów oraz zdjęć dokumentujących pracę i działalność nauczycieli oraz placówek oświatowych w tym okresie. Z całą pewnością pozwoli to ocalić od zapomnienia szereg bezcennych materiałów dokumentujących historię i losy kadry pedagogicznej.

Projekt wykładów dofinansowany jest ze środków Urzędu Miasta Nowego Targu.