Remont willi "Oksza" zakończony. W maju otwarcie Galerii Sztuki XX wieku

15 listopada 2010 roku muzeum Tatrzańskie im. Dra T. Chałubińskiego w Zakopanem zakończyło realizację projektu „Modernizacja Muzeum Tatrzańskiego oraz tworzenie Galerii Sztuki XX wieku w willi Oksza”. W jego ramach wykonano remont dachu gmachu głównego muzeum, remont konserwatorski XIX-wiecznej chałupy Gąsieniców Sobczaków z przeznaczeniem na muzeum Stylu Zakopiańskiego – Inspiracje oraz zabezpieczenie i dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych Galerii Hasiora. Najważniejszym i największym przedsięwzięciem był jednak remont konserwatorski willi Oksza, w której ma powstać galeria Sztuki XX wieku. Willa będąca wcześniej własnością skarbu państwa została przekazana Muzeum Tatrzańskiemu w 2008 r.

Projekt był finansowy z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 (75%) oraz z budżetu Województwa Małopolskiego. Jego całkowita wartość to ponad 5 mln zł.

Nowy obiekt muzealny w Zakopanem to zasługa dyrekcji Muzeum, a także senatora RP Janusza Sepioła, który jako marszałek województwa małopolskiego zainicjował i wspierał ten projekt.

- Trwało to prawie 6 lat, ale projekt był konsekwentnie realizowany przez kolejne władze. Muzeum Tatrzańskiemu brakowało ekspozycji sztuki polskiej, która zalegała w magazynach. A przecież ze względu na bogatą historię i tradycję Zakopanemu taka galeria się należy. Tym bardziej, że była okazja, aby uratować zabytkową willę "Oksza". Województwo Małopolskie posiada zbiory sztuki XXI wieku, które też znajdują się w magazynach. Dlatego marzy mi się, żeby obok "Okszy" stanął pawilon z przeznaczeniem na tę kolekcję. Jest lokalizacja, jest instytucja, potrzebne są tylko fundusze i trochę czasu – mówił podczas spotkania poświęconego zakończonemu projektowi senator Janusz Sepioł.

W spotkaniu i konferencji prasowej wzięli udział także poseł Andrzej Gut Mostowy, członek Zarządu Województwa Małopolskiego Witold Latusek, lokalne władze samorządowe, przedstawiciele firmy Krak Invest wykonującej inwestycję oraz pracownicy Muzeum. Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego Teresa Jabłońska przedstawiła informacje o projekcie oraz plany wystawowe związane z Galerią Sztuki XX wieku. Po willi "Oksza" gości oprowadzał Zbigniew Moździerz, który nadzorował jej remont od strony konserwatorskiej.

Willa "Oksza", położona w Zakopanem przy ul. Zamoyskiego 25, jest jedną z czterech zachowanych do dzisiaj willi w stylu zakopiańskim — obok Koliby, Domu pod Jedlami i Rialta — projektowanych przez Stanisława Witkiewicza. Została zbudowana w 1895 r. dla Wincentego Kossakowskiego (nosiła wówczas nazwę Korwinówka) i była trzecim budynkiem autorstwa twórcy stylu zakopiańskiego. W 1899 r. willę kupił Marcin hr. Kęszycki jako prezent na srebrne wesele dla swej żony Heleny z Rejów. W 1920 r. willę zakupiło Towarzystwo Odrodzenie, założone przez Klarę Jelską. W kolejnych latach budynek znacznie przebudowano, ale wszelkie zmiany i modernizacje nie naruszyły w sposób istotny jego pierwotnej bryły architektonicznej.

W 2006 r. budynek został wpisany do rejestru zabytków architektury województwa małopolskiego. W tym samym roku opracowano dokumentację historyczno-konserwatorską obejmującą dzieje budynku oraz wytyczne konserwatorskie do projektu jego remontu i modernizacji na galerię sztuki (Zbigniew Moździerz). Główną ideą konserwatorską było przywrócenie pierwotnej formy architektonicznej willi, znanej z fotografii archiwalnych. Na tej podstawie wykonany został do końca tegoż roku projekt architektoniczny (główny projektant Zenon Remi), a na początku 2007 r. uzyskano pozwolenie na budowę. Pod koniec 2008 r. rozpoczęto konieczne przed remontem prace rozbiórkowe niezabytkowych części budynku (m.in. rozebrano dawne zrujnowane kuchnie, połączone łącznikiem z budynkiem głównym). Zasadnicze prace budowlane i restauratorskie rozpoczęto na początku 2010 r.

Otwarcie Galerii Sztuki XX wieku w willi "Oksza" planowane jest na 13 maja 2011 roku. Działalność nowej filii Muzeum Tatrzańskiego zapoczątkowana zostanie wystawą "Zakopane - pępek świata. Sztuka pod Giewontem w latach 1880 -1939", na której będzie można zobaczyć prace m.in. Leona Chwistka, Rafała Malczewskiego oraz Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Galeria sztuki polskiej XX wieku w willi "Oksza" jest pierwszym krokiem do rozwiązania dotkliwego braku w Zakopanem wystawy, pokazującej dorobek miejscowego środowiska artystycznego, a także sztukę wielu artystów spoza Zakopanego, dla których Tatry i góralszczyzna były ważnym źródłem inspiracji.