„Skrzypce diabelskie”

Żegnając Stary Rok, zapraszamy do obejrzenia najnowszego filmu z serii „Instrumenty z duszą”, poświęconego skrzypcom diabelskim. W tajniki skrzypiec diabelskich i jego bogate związki z kalendarzem obrzędowym na Kaszubach (zarówno kolędowanie bożonarodzeniowe, Nowy Rok, jak i święto zmarłych) wprowadzi nas mistrz gry na instrumentach kaszubskich i ich budowniczy – Tadeusz Makowski. Na akordeonie towarzyszy mu Andrzej Lelek. Zdjęcia do filmu odbyły się w Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Chmielnie.

Film w obu wersjach językowych i z napisami w języku polskim i angielskim dla osób niesłyszących i słabosłyszących można obejrzeć na kanale filmowym Instytutu Muzyki i Tańca.

Producentem filmu jest Maciej Stasiński (www.watra.pl).

Jak pisze Ewelina Grygier – redaktor bloga Instytutu Muzyki i Tańca  „Tradycje muzyczne” – Na Kaszubach wierzono, że dźwięk diabelskich skrzypiec ma działanie magiczne. Wrzawa obrzędowa, jaką z ich pomocą wywoływano w Sylwestra, pozwalała odprowadzić Stary Rok na rozstaje wsi i tam go pożegnać. W trakcie godziny duchów, w Zaduszki, dźwięki diabelskich skrzypiec odpędzały demony strzegące wrót cmentarza. Dzięki temu potępieńcy mogli spokojnie wejść, unikając wiecznych katuszy.

Więcej na temat tego ciekawego instrumentu, najbardziej reprezentatywnego dla Kaszub, ale obecnego i w innych regionach kraju, można przeczytać we wpisach: Diabelskie skrzypce i Wypędzanie Starego Roku.

Zapraszamy również na portal „Polskie ludowe instrumenty muzyczne”, gdzie znajdują się opisy i zdjęcia skrzypiec diabelskich z największych polskich kolekcji muzealnych oraz do zapoznania się z filmem z warsztatów budowy skrzypiec diabelskich w ramach programu IMiT „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” realizowanych w 2016 roku przez Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Chmielnie i mistrza Tadeusza Makowskiego.
„Instrumenty z duszą” to cykl krótkich filmów edukacyjnych przedstawiających polskie instrumenty ludowe, o których opowiadają znani artyści i budowniczowie instrumentów.

Od 2016 roku zostało zaprezentowanych dziewięć odcinków serii – „Dudy podhalańskie” i „Piszczałki, fujary i dwojnice” (z udziałem Jana Karpiela-Bułecki), „Kozioł biały i kozioł czarny” (z udziałem Jana S. Prządki), „Złóbcoki” (z udziałem Krzysztofa Trebuni-Tutki), „Trombity beskidzkie” (z udziałem braci Golec i Tadeusza Ruckiego), „Ligawki” (z udziałem Stanisława Jałochy i Piotra Dorosza), „Heligonka” (z udziałem Czesława Pawlusa), „Lira korbowa” (z udziałem Stanisława Wyżykowskiego i Stanisława Nogaja) oraz „Skrzypce diabelskie” (z udziałem Tadeusza Makowskiego). W lutym 2018, podczas promocji portalu „Instrumenty muzyczne” w Muzeum Etnograficznym im. F. Kotuli w Rzeszowie, planowana jest premiera odcinka o cymbałach (z udziałem Marka Kruczka i Jerzego Panka).

Seria filmowa „Instrumenty z duszą” jest kontynuacją działań zapoczątkowanych przez Instytut Muzyki i Tańca w Roku Kolberga, w tym Pracowni Muzyki Tradycyjnej i portalu „Polskie ludowe instrumenty muzyczne”.