Galicyjska kolej żelazna Nowy Targ – Sucha Góra

Jedną z atrakcji niedzielnego uroczystego otwarcia fragmentu „Historyczno – kulturowo -przyrodniczego szlaku wokół Tatr” w Czarnym Dunajcu, była wystawa historyczna zatytułowana „Galicyjska linia kolejowa Nowy Targ – Sucha Góra”. Mógłby wydawać się nieco zaskakującym fakt, iż na otwarciu ścieżki rowerowej zaprezentowana została ekspozycja poświęcona kolejnictwu. Tak jednak mogliby pomyśleć tylko niewtajemniczeni goście uroczystości oraz turyści tłumnie wypełniający miejsce otwarcia ścieżki. Z myślą właśnie o nich, ale również dla mieszkańców naszego regionu ową ekspozycję przygotowano.

Związek rowerzystów i kolei jest wbrew pozorom bardzo bliski. Otóż,  po nasypie nieczynnej dziś linii kolejowej z Nowego Targu do Suchej Góry, otwartej równie uroczyście w lipcu 1904 r. przebiega obecnie szlak rowerowy. Ta malowniczo położona linia kolejowa odgrywała w przeszłości bardzo ważną rolę, stymulowała rozwój gospodarczy regionu ale również była jego oknem na świat. Koncepcjom i planom przebiegu drogi żelaznej przez Podhale towarzyszyły wieloletnie bardzo ożywione  spory,  których echa odnajdujemy zarówno na łamach lokalnej  jak i regionalnej prasy tudzież w stenogramach posiedzeń komisji Sejmu Krajowego we Lwowie. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż istniały dwie koncepcie przebiegu tej trasy. Pierwszą tak zwaną południową proponował Hrabia Jan Zamojski właściciel linii z Chabówki do Zakopanego. Miała one biec ze stacji końcowej w Zakopanem przez Kościelisko - Witów  - Chochołów do Suchej Góry. Drugi wariant tzw. północny lobbowany był przez władze starostwa i miasta Nowego Targu  i miał przebiegać po trasie Nowy Targ - Czarny Dunajec - Podczerwone do Suchej Góry. Jak bardzo obu stronom zależało na przeforsowaniu swoich koncepcji może świadczyć fakt, iż podczas wizyty Arcyksięcia Ferdynanda Rainera Habsburga na Podhalu w 1899 r.,  sprawa ta była podnoszona zarówno podczas nieoficjalnych rozmów w zaciszu gabinetów,  ale przede wszystkim w czasie oficjalnych spotkań. W Nowym Targu była ona przedmiotem „deputacji” podczas uroczystego przyjęcia zorganizowanego na część znamienitego gościa, tudzież w Zakopanem w trakcie oficjalnej kolacji kończącej pobyt arcyksięcia na Podhalu. Ostatecznie względy wojskowe w tym m.in. powstanie poligonu artyleryjskiego w Czarnym Dunajcu oraz plany przedłużenia linii do Nowego Sącza, zdecydowały o wyborze wariantu północnego.

Na wystawie, którą można było obejrzeć na przyszkolnym placu, znalazło się szereg interesujących informacji ukazujących dzieje linii kolejowej od jej powstania w 1904 r. aż do ostatecznego jej  zamknięcia w 1991 r. Na dziesięciu tablicach opisano wszystkie stacje, przystanki osobowe oraz mosty jakie na owej trasie wybudowano. Całość wzbogacono unikatowymi archiwalnymi dokumentami, wycinkami z galicyjskiej prasy oraz licznymi niejednokrotnie pokazywanymi po raz pierwszy fotografiami. Nie zabrakło także reprodukcji biletów, listów przewozowych oraz rozkładów jazdy pociągów z różnych okresów funkcjonowania  linii kolejowej. Materiały na wystawę pozyskano z zasobów archiwów państwowych, zbiorów własnych oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego,  ale przede wszystkim od szeregu życzliwych osób prywatnych za co w tym miejscu wszystkim serdecznie dziękujemy.

Podczas całodniowej prezentacji ekspozycję odwiedziło szereg osób: dzieci, młodzież i dorośli. Dla wielu z nich wystawa była swego rodzaju odkryciem, ale dla szeregu utrwalonym w pamięci wspomnieniem poruszających się po szychach olbrzymich dymiących parowozów. Gośćmi  na wystawie były więc osoby podróżujące niegdyś w wagonach osobowych ale i pracujące przy obsłudze linii. 

Wystawę  opracował zespół historyków, architektów i studentów pod kierunkiem Roberta Kowalskiego z Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu tj.: Natalia Strączek, Karol Wojtas i Zbigniew Sułkowski. Została ona przygotowana w ramach programu edukacyjno – naukowego pn. „Historia pod kołami, kilem i skrzydłami” pod patronatem honorowym Marka Sowy Marszałka Województwa Małopolskiego i patronem naukowym Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Ekspozycja zyskała dofinansowanie ze środków Urzędu Miasta Nowego Targu oraz Urzędu Gminy Czarny Dunajec.

Wszyscy zainteresowani będą mogli ponownie obejrzeć wystawę historyczną 18 października 2015 r. podczas jubileuszu Szkoły Podstawowej w Rogoźniku. Już dziś serdecznie zapraszamy.  (ROCH)